Οικονομική Επιθεώρηση, Απρίλιος 2021, τ. 1005

του Θωμά Χαριτάκη* 

Αναπτυξιακές προκλήσεις και προοπτικές της κρητικής οικονομικής και επιχειρηματικής κοινότητας

Το νησί της Κρήτης κατέχει εκ θέσεως σημαντική γεωπολιτική και στρατηγική θέση στη λεκάνη της Μεσογείου και αποτελεί συνδετικό κρίκο μεταξύ της ευρωπαϊκής-αφρικανικής και ασιατικής ηπείρου.

Η κύρια οικονομική δραστηριότητα με σημαντική συμβολή στο περιφερειακό και εθνικό ΑΕΠ είναι ο τουρισμός και οι συνδεδεμένες με αυτόν επιχειρηματικές δραστηριότητες. Ο βασικός αυτός πυλώνας οικονομικής ανάπτυξης συνδέεται και εξαρτάται άμεσα από τον δεύτερο σημαντικό στρατηγικό πυλώνα οικονομικής και επιχειρηματικής ανάπτυξης του νησιού, που είναι ο πρωτογενής τομέας. Σημαντικές πρωτοβουλίες διασύνδεσής τους έχουν αναληφθεί στο παρελθόν από τα τέσσερα κρητικά Επιμελητήρια του νησιού, την Περιφέρεια Κρήτης και επαγγελματικούς φορείς του τουρισμού, ενώ υποστηρίζονται συνεχώς δράσεις διασύνδεσης και συνεργασίας μεταξύ των επιχειρήσεων και των επαγγελματιών των δύο τομέων.

Η περαιτέρω ανάπτυξή τους εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό και από τις μεταφορικές και συγκοινωνιακές υποδομές του νησιού, οι οποίες παρουσιάζουν σημαντικό έλλειμμα αποδοτικότητας και αποτελεσματικότητας συγκρινόμενες με αντίστοιχες της ηπειρωτικής χώρας. Η δημιουργία ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου (ΒΟΑΚ) αποτελεί απαίτηση των επιχειρηματικών και κοινωνικών φορέων του νησιού εδώ και δεκαετίες, ενώ η δημιουργία ενός σύγχρονου αερολιμένα που θα καλύπτει τις ανάγκες της Κρήτης μεσομακροπρόθεσμα φαίνεται ότι έχει μπει σε διαδικασία υλοποίησης (δημιουργία νέου αεροδρομίου στο Καστέλι).

Στο σημείο αυτό να τονίσω και την κοινωνική διάσταση της ανάγκης δημιουργίας ενός σύγχρονου και ασφαλούς ΒΟΑΚ, η οποία σχετίζεται με τα δεκάδες ατυχήματα και δυστυχήματα που πραγματοποιούνται ετησίως σε όλο το νησί, καθώς και τις δεκάδες απώλειες σε ανθρώπινες ζωές.

Απαίτηση επίσης των τοπικών επιχειρηματικών φορέων αποτελεί η προώθηση και ενδυνάμωση της κρουαζιέρας, η οποία είχε ισχυρή δυναμική ανάπτυξης πριν από την έλευση της πανδημίας Covid-19, καθιστώντας την Κρήτη σημαντικό κόμβο και σταθμό αναφορικά με τον τουρισμό κρουαζιέρας στην περιοχή της ΝΑ Μεσογείου. Η ισχυρότερη ανάδειξη αυτού του είδους τουρισμού, καθώς και η αξιοποίηση εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο καταδυτικός, ο περιπατητικός και ο φυσιολατρικός, αποτελούν επίσης ζητούμενα και επιδιώξεις των τοπικών και περιφερειακών κοινωνικών και επιχειρηματικών εταίρων του νησιού. Ήδη γίνονται προσπάθειες τόσο στο δυτικό όσο και στο ανατολικό μέρος της Κρήτης για τη δημιουργία καταδυτικών πάρκων, τα οποία θα εμπλουτίσουν το προσφερόμενο τουριστικό προϊόν της μεγαλονήσου. Σε αυτές τις προσπάθειες, πρωταγωνιστικό ρόλο διαδραματίζουν τα τοπικά εμπορικά Επιμελητήρια, τα οποία συνεργάζονται άριστα με τις κατά τόπους δημοτικές αρχές.

Παράλληλα, η Κρήτη εξαιτίας της γεωγραφικής της θέσης και των κλιματολογικών χαρακτηριστικών της περιοχής δύναται να αξιοποιήσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως την ηλιακή και την αιολική, ενώ με τη μελλοντική διέλευση μεταφοράς φυσικού αερίου μέσω του Eastmed, την ηλεκτρική διασύνδεση της Ελλάδος με την Κύπρο και το Ισραήλ, αλλά και την ηλεκτρική διασύνδεσή της με την Αττική έχει την ευκαιρία και τη δυνατότητα να αξιοποιήσει πολλαπλά τα οφέλη που προκύπτουν από τέτοιου είδους επενδυτικές δραστηριότητες. Μην ξεχνάμε βεβαίως και τη μελλοντική αξιοποίηση των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που ενδεχομένως να υπάρχουν νοτίως του νησιού.

Ένας ακόμα τομέας συγκριτικού πλεονεκτήματος της Κρήτης σε σχέση με αλλά νησιά αποτελεί το αναλλοίωτο φυσικό περιβάλλον της και ειδικότερα αυτό των μεγάλων ορεινών όγκων από τα Χανιά μέχρι τα Λασιθιώτικα Βουνά, καθώς και η μοναδική στον κόσμο βιοποικιλότητα σε φυτά και ζώα που μπορεί κάποιος να συναντήσει σε αυτούς. Η ένταξή τους στο παγκόσμιο δίκτυο γεωπάρκων της UNESCO ενισχύει δράσεις προς την πράσινη ανάπτυξη, δημιουργώντας ένα σύγχρονο πλαίσιο αναπτυξιακής προοπτικής που βασίζεται στην εναρμόνιση των σχέσεων οικονομίας και φυσικού περιβάλλοντος. Αυτές οι πρωτοβουλίες υποστηρίζονται και ενδυναμώνονται μέσα από τοπικές και περιφερειακές δράσεις τόσο της Περιφέρειας Κρήτης όσο και διακρατικών και διασυνοριακών πράξεων, ενδυναμώνοντας περαιτέρω τη θέση της Κρήτης στη διαδικασία εφαρμογής και υλοποίησης πολιτικών πράσινης και βιώσιμης ανάπτυξης.

Τέλος, δεν πρέπει να ξεχνάμε το ιδιαίτερα σημαντικό –ποιοτικά και ποσοτικά– επιστημονικό, ερευνητικό και ακαδημαϊκό δυναμικό που βρίσκεται στο νησί, την επιστημονική γνώση που παράγει αλλά και τις δράσεις διασύνδεσης της ερευνητικής ανακάλυψης με την πραγματική οικονομία, ώστε να γίνει πράξη η παραγωγή και εφαρμογή της καινοτομίας στην επιχειρηματική κοινότητα. Τα εμπορικά Επιμελητήρια και στο πεδίο αυτό πρωτοπορούν και συνεργάζονται με τα κρητικά πανεπιστήμια και ερευνητικά ινστιτούτα ώστε να προαχθεί η καινοτομία, η γνώση και η επιχειρηματικότητα προς όφελος της κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης της περιοχής μας.

Κλείνοντας, να επισημάνω ότι στην Κρήτη κοινωνικοί και επιχειρηματικοί εταίροι και φορείς συνεργάζονται με στόχο τη βιώσιμη και ισόρροπη ανάπτυξη του νησιού, αξιοποιώντας στο έπακρον τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της περιοχής. Έτσι θα συνεχίσουμε να πορευόμαστε και στα επόμενα χρόνια, ώστε να καταστήσουμε την Περιφέρεια Κρήτης πρότυπο συνεργασίας, ανάπτυξης και προόδου.

*πρόεδρος Επιμελητηρίου Λασιθίου και αντιδήμαρχος Οικονομικών & Κοινωνικής Πολιτικής Δήμου Αγ. Νικολάου