Γεωπολιτικό σκωτσέζικο ντους σε εκδοχές μέσων Απριλίου 2023
του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη
Τελικώς, η δίδυμη επίσκεψη του Γάλλου Προέδρου Εμμανουέλ Μακρόν και της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλας φον ντερ Λάϊεν στο Πεκίνο, για συναντήσεις με τον Πρόεδρο Σι Ζινπίνγκ λίγο μετά την συνάντηση του τελευταίου με τον Πρόεδρο Πούτιν, έφερε περισσότερα από όσα αναμένονταν. Περισσότερα αλλά… διαφορετικά από το αναμενόμενο
Μπορεί ο Εμμ. Μακρόν να απηύθυνε έκκληση στον Σι Ζινπινγκ να «λογικεύσει» τον Βλαντίμηρ Πούτιν γύρω από τον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία και (κυρίως) γύρω από ενδεχόμενη κλιμάκωση. Αναμενόμενο έως εδώ, και σχετικά συγκρατημένο σε σχέση με τις διακινούμενες πρωτοβουλίες για κατάπαυση του πυρός.
Όμως σαφώς περισσότερο παρατηρήθηκε η επιλογή Μακρόν – όταν επέστρεψε σε πιο γνώριμο έδαφος: Les Echos, Politico κοκ – να ξαναφέρει μ’ αυτήν την αφορμή στο προσκήνιο την λογική της «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης. Για να μην μείνουν, δε, αμφιβολίες για το περιεχόμενο/την στόχευση, ανέβασε την διευκρίνηση ότι δεν θάπρεπε η ΕΕ να καταστεί «υποτελής» εάν «οι εντάσεις μεταξύ των δυο υπερδυνάμεων ενταθούν». Για ακόμη πιο συγκεριμένο περιεχόμενο, ας καταγραφεί η αναφορά Μακρόν στο τι μπορεί να σημαίνει η Αμερικανική απαίτηση αναγνώρισης extraterritoriality στις συναλλαγές με δολάρια, σε συνάρτηση με τις διάφορες φάσεις κυρώσεων: και αν οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας και των ολιγαρχών της είναι ένα πράγμα, οι ενδεχόμενες αυριανές κατά της Κίνας θα ήταν εντελώς άλλης τάξης ζήτημα…
Από κανένα δεν διέφυγε η σύμπτωση – όχι μόνο χρονική – της επίσκεψης της Προέδρου της Ταϊβαν Τσάι Ινγκ-Ουέν στις ΗΠΑ/ στην Δυτική Ακτή, στην έδρα του Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Κέβιν ΜακΚάρθι ως αντεστραμμένο είδωλο της επίσκεψης – καλοκαίρι του 2022 – της (ήδη απελθούσης) Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν. Ούτε άλλωστε οι πολυήμερες ασκήσεις αποκλεισμού του νησιού από τον στόλο και τις αεροπορικές δυνάμεις της Κίνας… «Είναι προς το συμφέρον μας [των Ευρωπαίων] να επιταχύνουμε κρίση στην Ταϊβαν; Όχι!» η τελική τοποθέτηση Μακρόν. (Βέβαια γαλλική φρεγάτα φρόντισε να διαπλεύσει τα Στενά της Ταϊβάν, σε μια φάση που γύρω από το νησί διενεργούνταν Κινεζικές ασκήσεις περικύκλωσης…).
Αντίστοιχα, δεν διέφυγε της προσοχής σε πόσο διαφορετική κατεύθυνση είχε κινηθεί – ήδη «προληπτικά», προτού βρεθούν στο Πεκίνο οι «δυο της Ευρώπης» – η όλο και πλησιέστερη στις Αμερικανικές θέσεις Ούρσουλα φον ντερ Λάϊεν. Η οποία είχε φρεσκάρει την δική της άποψη για την περιοχή με το διαφανές: «Κανείς δεν θάπρεπε να αλλάξει μονομερώς το status quo στην περιοχή με χρήση βίας».
Την ίδια στιγμή, η Κινεζική πλευρά ευχήθηκε «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να παίξει εποικοδομητικό ρόλο» και ο ίδιος ο Πρόεδρος Σι ζήτησε «Κίνα και ΗΠΑ να αναβαθμίσουν την επικοινωνία τους […] ώστε να αποφεύγονται παρεξηγήσεις και παρερμηνείες».
Ένα γαϊτανάκι μηντιακών και διπλωματικών αντιδράσεων παρευθύς δρομολογήθηκε. Όλη η συζήτηση περί «στρατηγικής αυτονομίας» της Ευρώπης πάει να εξελιχθεί σε σκωτσέζικο ντους της ίδιας της συζήτησης περί «Ευρώπης». Ενώ λοιπόν θεωρούσαμε ότι η Ουκρανική περιπέτεια – η εισβολή της Ρωσίας σε εδάφη χώρας της Ευρωπαϊκής ηπείρου – θα αποτελούσε την Λυδία λίθο για την γεωπολιτική Ευρώπη, τώρα οι Σινο-Αμερικανικές εξισορροπήσεις έρχονται ακόμη πιο ανατρεπτικά στο προσκήνιο για την ίδια πρόκληση μέλλοντος προς την ΕΕ.
