Πώς έπαψε να είναι ασφαλές λιμάνι
Οικονομική Επιθεώρηση, Aύγουστος 2020, τ. 997
από τον Τhe Economist
Η Κίνα επέβαλε δρακόντειο νόμο εθνικής ασφάλειας: έτσι καταδικάστηκε η ιδέα του «μία χώρα, δύο συστήματα»
Η κινεζική κυβέρνηση έφερε τον φόβο στο Χονγκ Κονγκ. Το πρώτο σοκ είχε έρθει τον Μάιο, οπότε και ανήγγειλε σχέδια να επιβάλει στο έδαφος αυτό έναν ευρύτατο νόμο εθνικής ασφάλειας, χωρίς την έγκριση του τοπικού Κοινοβουλίου. Ύστερα προχώρησε στη σύνταξη του σχετικού νομοσχεδίου κεκλεισμένων των θυρών, κρατώντας τις λεπτομέρειές του απόρρητες ακόμη και από την ίδια τη διοίκηση του Χονγκ Κονγκ. Μόλις ο νόμος επιψηφίσθηκε από το πειθήνιο κινεζικό Κοινοβούλιο, δεν πέρασαν παρά λίγες μόνον ώρες μέχρι να δημοσιευθεί – λίγο πριν από τα μεσάνυχτα. Ο 18σέλιδος νόμος, η ισχύς του οποίου άρχισε αυθημερόν, αποδείχθηκε αυστηρότερος απ’ όσο φαντάζονταν και οι πλέον απαισιόδοξοι. Πρόκειται για μία από τις χειρότερες επιθέσεις κατά μιας φιλελεύθερης κοινωνίας από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά.
Οι Κινέζοι επίσημοι υποστηρίζουν ότι δεν κάνουν κάτι το κακό: νόμοι εθνικής ασφάλειας δεν σπανίζουν ανά την υφήλιο, ακόμη και σε δημοκρατικές χώρες. Όμως, το επιχείρημά τους είναι ελάχιστα πειστικό. Ο συγκεκριμένος νόμος επιτρέπει στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Κίνας να κάνει κομμάτια την υπόσχεση που είχε δώσει για «μία χώρα, δύο συστήματα» – και να αποστέλλει πλέον μυστικούς πράκτορες στο Χονγκ Κονγκ προκειμένου να επιβληθεί εκεί η τάξη όπως την εννοεί το ίδιο το ΚΚΚ. Οι μυστικοί του πράκτορες δεν θα υπόκεινται στο τοπικό δίκαιο. Οι περισσότερες υποθέσεις εθνικές ασφάλειας –υποτίθεται– θα δικάζονται ενώπιον των δικαστηρίων του ίδιου του Χονγκ Κονγκ. Όμως οι δικαστές θα ορίζονται από την κυβέρνηση, θα δικαιούνται να παρακάμπτουν τους ενόρκους και να δικάζουν κεκλεισμένων των θυρών. Το πλέον ανησυχητικό: οι «περίπλοκες» ή «βαρύτερες» υποθέσεις θα δικάζονται στην κυρίως επικράτεια της Κίνας. Η χρονιά διαδηλώσεων που έζησε το Χονγκ Κονγκ είχε ως αιτία την ανησυχία ακριβώς για ένα τέτοιο ενδεχόμενο: δηλαδή το να επιτρέπεται η έκδοση (βάσει ενός νόμου που για την ώρα έχει μπει στο ράφι) εγκαλουμένων, που θα βρίσκονταν αντιμέτωποι με την ωμή Δικαιοσύνη της ηπειρωτικής χώρας…
Κάτι τέτοιο επιτρέπεται από τον νέο νόμο. Οι Κινέζοι επίσημοι δεν αποκλείουν το ενδεχόμενο όσοι θα καταδικάζονται από τα εκεί δικαστήρια να εκτελούνται […]. Οι ορισμοί περί ανταρσίας, υπονόμευσης, τρομοκρατίας και συνωμοσίας με ξένες δυνάμεις θα μπορούν να εφαρμόζονται και σε χαμηλής έντασης, μη βίαιες πράξεις. Η πρώτη σύλληψη που έγινε υπό το καθεστώς του νέου νόμου (την 1η Ιουλίου) αφορούσε έναν άντρα που απλώς έφερε πανό με το οποίο ζητούσε ανεξαρτησία για το Χονγκ Κονγκ. Ο νόμος θα μπορούσε να εφαρμοσθεί για να συλληφθεί οποιοσδήποτε χρησιμοποιεί «παράνομα μέσα» προκειμένου να υπονομεύσει το κομμουνιστικό σύστημα της Κίνας. Θα μπορούσε κάτι τέτοιο να συμπεριλάβει και τη συμμετοχή σε μια απαγορευμένη διαδήλωση τιμής στη διαμαρτυρία που είχε λάβει χώρα στην Πλατεία Τιεν Αν Μεν το 1989; Το Κόμμα θα είναι ο κριτής. Και έχει την τάση να κρίνει αυστηρά.
Ο νόμος αυτός έχει εφαρμογή και σε δραστηριότητες που πραγματοποιούνται στο εξωτερικό, εκ μέρους οποιουδήποτε. Η διατύπωσή του αφήνει να διαφανεί ότι μια ξένη εταιρεία που συνεργάζεται, για παράδειγμα, με την αμερικανική κυβέρνηση κατά την επιβολή κυρώσεων στην Κίνα δεν θα διέθετε νομική άμυνα σε περίπτωση που το Κόμμα εκινείτο εναντίον της […].
Η Δύση πρέπει να δώσει απάντηση. Η Βρετανία είχε δίκιο όταν ανακοίνωσε, την 1η Ιουλίου, ότι θα διευκολύνει τους σχεδόν 3 εκατομμύρια κατόχους διαβατηρίων «Βρετανών υπηκόων εξωτερικού» να εγκατασταθούν στη Βρετανία και ενδεχομένως να πολιτογραφηθούν στη χώρα αυτή. Οι ΗΠΑ οφείλουν να επιβάλουν κυρώσεις στους Κινέζους επισήμους που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα στο Χονγκ Κονγκ. Κάτι τέτοιο θα ήταν πιο αποτελεσματικό αν οι Αμερικανοί εγκατέλειπαν τη λογική του μοναχικού καβαλάρη και συντονίζονταν με άλλες δημοκρατίες προκειμένου να αντισταθούν στις προσπάθειες της Κίνας να υπονομεύουν τα ανθρώπινα δικαιώματα ανά τον κόσμο.
