Στην σκιά των Προγραμματικών

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Μεταξύ των προεκλογικών εκστρατειών και των Προγραμματικών Δηλώσεων μιας Κυβέρνησης – ιδίως όταν αυτή γνωρίζει ότι θα λάβει ούτως ή άλλως ψήφο εμπιστοσύνης – μεσολαβεί ένα σημαντικό, ένα πολιτικά καθοριστικό γεγονός: οι εκλογές.

Στην συζήτηση για τις Προγραμματικές στην Βουλή του Ιουλίου 2023 αυτό έδειχνε να έχει ενσωματωθεί στην στάση των παρεμβαινόντων μόνο /κυρίως από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Και απ’ αυτόν ακόμη, μόνον εν μέρει. Οι υπόλοιποι πολιτικοί συντελεστές της κοινοβουλευτικής συζήτησης, η οποία πάντως προσπάθησε να κινηθεί σε ελεγχόμενους, «κοινοβουλευτικούς» τόνους (κάτι είναι κι αυτό!), θεώρησαν ότι αυτή τη πραγματικότητα μπορούσαν να την προσπεράσουν: Ο Σωτήρης Φάμελλος, ούτως ή άλλως μεταβατικής λειτουργίας σε έναν ΣΥΡΙΖΑ που ψάχνεται, μίλησε με ταχύτητα πολυβόλου αλλά σε γενικό επίπεδο (στην Ελλάδα του 2023 η υπεράσπιση «δημοκρατικών αξιών» ή η αναζήτηση του «δημοσίου συμφέροντος» δυστυχώς ηχούν γενικόλογα)^. ο νεοπροσερχόμενος ως κοινοβουλευτικός αρχηγός του ΠΑΣΟΚ Νίκος Ανδρουλάκης ουσιαστικά επανέφερε τις προεκλογικές πληγές (θυμήθηκε π.χ. τις παρακολουθήσεις/ «επισυνδέσεις» ή την τραγωδία των Τεμπών).

Πλην όμως, και του ιδίου του Κυριάκου Μητσοτάκη πολιτικά σημαντικές δεν ήταν τόσο οι προεξαγγελίες πολιτικής («Προγραμματικές Δηλώσεις», γαρ), όσο τα μέτωπα που επέλεξε να ανοίξει. Προς όλους. Θα είχε κανείς την εντύπωση ότι εκείνο που στήθηκε, μεσοκαλόκαιρα, ήταν το σκηνικό με το οποίο θα φθάσουμε στην μεγάλη δημοσκόπηση – με κάλπη! – των Ευρωεκλογών του Ιουνίου 2024, ως συνεχιζόμενη αναμέτρηση της δίδυμης κάλπης Μαϊου/Ιουνίου 2023.

Γιατί λέμε ότι, ως πρωθυπουργός, ο Κ. Μητσοτάκης κυρίως ενδιαφέρθηκε να ανοίξει μέτωπα – και μάλιστα, καταγράψτε το προσεκτικά, προς πάσαν κατεύθυνση; Δείτε: με την προαναγγελία απόπειρας να παρακαμφθεί η αναθεωρητική διαδικασία του αρτηριοσκληρωτικού Συντάγματος Καραμανλή του 1974 για το διαβόητο άρθρο 16 /φραγή στα μη-δημόσια Πανεπιστήμια, ουσιαστικά άνοιξε προοπτική/πρόκληση συμπαράταξης προς το ΠΑΣΟΚ (με «καρφί» για την παλινδρόμηση Γιώργου Παπανδρέου επί του θέματος), ενώ σταθεροποίησε μέτωπο προς τον ΣΥΡΙΖΑ, το ΚΚΕ και (σημειώστε το κι αυτό!) προς όσους από την ίδια την ΝΔ/καθηγητικό κατεστημένο κλπ. αντιτίθενται επί της ουσίας. Με άλλα λόγια : δεν – ΔΕΝ – βγήκε προς αναζήτηση των πολυπόθητων 180 εδρών της συνταγματικής αναθεώρησης που είχε ονευρευθεί προεκλογικά ο Άδωνις Γεωργιάδης αντιθέτως, με το ισορροπιστικό εύρημα της αναζήτησης λύσης μέσω διεθνών συμφωνιών (που, κατ’ άρθρο 28Σ, υπερέχουν άπαξ και κυρωθούν του εθνικού δικαίου), άνοιξε εντελώς πολιτικά το μέτωπο αυτό.

Εδώ, μια παρένθεση: όταν πριν πολλά-πολλά χρόνια είχε επιδιωχθεί άρση του συνταγματικού αποκλεισμού με προσέλκυση στην Ελλάδα της Σορβόννης (!) η αξιοποίηση της δυνατότητας διακρατικής συμφωνίας ως ερείσματος είχε θεωρηθεί νομικά ανασφαλές έδαφος^. τελικά και η Γαλλία, ως χώρα, δίστασε να ανοίξει μέτωπο με το Ελληνικό πανεπιστημιακό κατεστημένο, οπότε… η όλη προσπάθεια εγκαταλείφθηκε. Βέβαια, αυτό ήταν προτού το Ευρωπαϊκό Δίκαιο δώσει ούτως ή άλλως νομική βάση για την αναγνώριση των επαγγελματικών δικαιωμάτων των αποφοίτων «κολλεγίων» που συνεργάζονται στην Ελλάδα με ξένα πανεπιστήμια. Πάντως, ήδη αυτή η κίνηση έφερε το ΠΑΣΟΚ Νίκου Ανδρουλάκη στην αποδοχή μεν της βασικής θέσης, πλην με την προσθήκη όρων και προϋποθέσεων ποιότητας, με αποκήρυξη του «εμπορίου πτυχίων» κοκ.

Ένα άλλο μέτωπο – που ξάφνιασε, ως «αχρείαστο» στην άμεση συγκυρία: άλλωστε η ίδια η εξαγγελία πρωτοβουλιών, εδώ, έγινε με ορίζοντα συνειδητά ασαφή – ήταν εκείνο με την αναφορά σε θεσμοθέτηση του γάμου ομόφυλων ζευγαριών. Εδώ, το μέτωπο ήταν φανερό με ό,τι συγκροτήθηκε ως αντιπολίτευση στα δεξιά (κι ακόμη πιο δεξιά…) της Κυβέρνησης Ν.Δ., άλλωστε η ΝΙΚΗ του Δημήτρη Νατσιού δεν βράδυνε να σηκώσει το γάντι. Πλην όμως ακόμη πιο ενδιαφέρον, πολιτικό/διεκδικητικό, ήταν το μέτωπο με τις ισχυρές παραδοσιακές/συντηρητικές δυνάμεις εντός της ίδιας της ΝΔ. Λίγες εβδομάδες μας χωρίζουν από την τοποθέτηση Αντ. Σαμαρά στην «Ημέρα της Ευρώπης» υπό την σκιά Κωνσταντινου Καραμανλή κοκ –  όπου μιλούσε για τα «ιερά πρόσωπα της Μάνας και του Πατέρα» και για την απαπειλούμενη αποδόμηση των αξιών. Εδώ, το μέτωπο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ότι προσβλέπει σε εσωτερική πειθάρχηση δυνάμεων στην κυβερνητική πλειοψηφία, και τούτο την ίδια στιγμή που δύσκολα θάβλεπε κανείς είτε τον ΣΥΡΙΖΑ (όπου κι αν καταλήξει να ισορροπήσει) είτε το ΠΑΣΟΚ να εναντιώνονται σε παρόμοια νομοθετική πρωτοβουλία. Οψέποτε προκύψει, βέβαια…

Εν πολλοίς το ίδιο, αν και πολύ βαρύτερο σε άμεσες ενδεχόμενες επιπτώσεις, μέτωπο  που ανοίγεται γύρω από τις προοπτικές ΕλληνοΤουρκικής προσέγγισης. Ουσιαστικά αναμμένες ήδη οι μηχανές του κυβερνητικού αεροσκάφους για την Κορυφή του ΝΑΤΟ στο Βίλνιους (11-12 Ιουλίου, θυμίζουμε) και για την συνάντηση πλην ακραίου απροόπτου Μητσοτάκη-Ερντογάν, στην σκιά των επαφών Μπάϊντεν-Ερντογάν καθώς και της διαπραγμάτευσης «στην κόψη» για την Τουρκική στάση στο θέμα της ένταξης της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ. Εδώ, χαρακτηριστική η επιλογή Μητσοτάκη – κάτι καλό έχει συμβεί με τους λογογράφους του, τελευταίως! – να επικαλεσθεί Τζων Κέννεντυ για το ότι ποτέ δεν πρέπει να διαπραγματεύεσαι από φόβο, αλλά και ποτέ δεν πρέπει να φοβάσαι να διαπραγματευτείς. Ο Κ. Μητσοτάκης επανέλαβε τα περί Χάγης, προχώρησε και σε αναφορές σε δημιουργική λύση. Γνωρίζοντας/συνειδητοποιώντας ασφαλώς ότι οι διαδικασίες αναβάθμισης των ΕλληνοΤουρκικών επαφών σε συζητήσεις και σε συνεννόηση μέχρι να φθάσουμε σε διαπραγμάτευση και δικαστική επίλυση μέρους των διαφορών δημιουργεί αρνητικά αντανακλαστικά εντός Ν.Δ.^. αλλά και αντιλαμβανόμενος ότι ο υπονομευτικός όρος «Πρέσπες του Αιγαίου» τραντάζει όχι μόνον την εκ δεξιών αντιπολίτευση, από Σπαρτιάτες μέχρι Νίκης και Βελόπουλου (μην χάσετε και την Ζωή Κωνσταντοπούλου από τα μάτια σας, εδώ) ούτε καν τις μνήμες του πατριωτικού ΠΑΣΟΚ: «το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου ποτέ δεν θα δεχόταν «Πρέσπες του Αιγαίου» κατά Ν. Ανδρουλάκη , όσο δυο τουλάχιστον σχολές γνώμης στο εσωτερική της Ν.Δ. Την απορριπτική περί – πάλι – τον Αντώνη Σαμαρά, συν την αποφυγή κάθε ουσιαστικής κινητικότητας της εκδοχής Μολυβιάτη/Καραμανλικής διαχείρισης.

Εδώ, αν κάτι δρομολογηθεί με ουσιαστικό περιεχόμενο, ο ΣΥΡΙΖΑ τις επόμενες μέρες μάλλον θα βρεθεί – εφόσον παραμείνει Αξιωματική Αντιπολίτευση στα μάτια της κοινής γνώμης – σε δύσκολη θέση, πλην λιγότερο από την ενδοΝΔ επιφυλακτικότητα. Άλλωστε σ’ αυτήν την τελευταία αλιεύει ήδη εμφατικά ο Κυριάκος Βελόπουλος της «Ελληνικής Λύσης», με συνειδητά μεν συγκρατημένους τόνους πλην με το υπορρέον μήνυμα: «εδώ η γνήσια αντιπολιτευτικότητα».

Μπροστά σ’ αυτό το σκηνικό, η διακήρυξη Μητσοτάκη περί «πολυδιάστατου εκσυγχρονισμού» και η προσπάθεια να χρωματισθεί Ευρωπαϊκά η κίνηση που επιχειρεί, με την επιστράτευση Ελευθερίου Βενιζέλου (του οποίου ο ίδιος είναι μικρο-μικρανηψιός) και Κωνσταντίνου Καραμανλή (του οποίου, αρέσει/δεν αρέσει, είναι διάδοχος στην ηγεσία της Ν.Δ.), αλλ’ ακόμη και Ανδρέα Παπανδρέου και Κώστα Σημίτη, θέτει ένα στοίχημα υπέρβασης πολλών πολιτικών φραγμών^. αυτό και θα κριθεί ουσιαστικά, στις Ευρωεκλογές.

Μπροστά σ’ αυτά, το υπόλοιπο περιεχόμενο των Προγραμματικών – συγκρατημένο οικονομικό πρόγραμμα σε λογική μοιράσματος πόρων, κυρίως στο Δημόσιο, και ρυθμιστικών υποσχέσεων και ελπίδων (saupoudrage που θάλεγαν και στις Βρυξέλλες), συν πεδία διακηρυσσόμενης κυβερνητικής προτεραιότητας – δύσκολα θα κεντρίσει το ενδιαφέρον. Βλέπετε, η πραγματικότητα προσγειώνει άμεσα από τους σχεδιασμούς: προθέσεις για στολίσκο αεροδιακομιδών και κινήσεις για στελέχωση του ΕΚΑΒ από πυροσβέστες και στρατιώτες, την στιγμή που άλλοι δυο νεκροί στην Εύβοια (σε καρότσι αγροτικού) και στην Λέσβο (σε παραλία, όπου δεν έφθασε ασθενοφόρο) μετριούνται σε μια μέρα, λίγο μετά την καρδιακή ανακοπή (γιατρού, δε!) στο Περιστέρι.