Όπου η Ελληνική Δικαιοσύνη αναλαμβάνει τον (σωστό) ρόλο της

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Σε δυο επεισόδια του φετεινού καλοκαιριού, με σημαντικό κοινωνικό περιεχόμενο αλλά και ευδιάκριτο πολιτικό αποτύπωμα, η Δικαιοσύνη έδειξε ετοιμότητα να αναλάβει τον ρόλο της. Τον σωστό, ουσιαστικό ρόλο της –  όχι να ανταποκριθεί απλώς στις όχι-και-τόσο-ειλικρινείς εκκλήσεις που ακούγονται κάθε τόσο από τον πολιτικό κόσμο ή/και από τον μηντιακό μας κήπο «να επιληφθεί η Δικαιοσύνη» (=να κάνει ό,τι μας βολεύει, να βγάλει τα κάστανα από την φωτιά).

Το ένα επεισόδιο προσείλκυσε πολλήν δημόσια προσοχή – και το αντίστοιχο μηντιακό σούσουρο, ενώ η πολιτική ματιά ακολούθησε – αλλά το περιεχόμενό του ήταν συγκριτικά μέτριας σημασίας. Το άλλο επεισόδιο εκτυλίχθηκε υπό συνθήκες ακραίας κρίσης, με φόντο τις άνευ προηγουμένου πυρκαγιές του φετεινού καλοκαιριού, και είχε πολύ βαρύτερο/δηλητηριώδες περιεχόμενο. Εδώ, η κοινωνική πρόσληψη υπήρξε αμφιλεγόμενη, ενώ η πολιτική κινήθηκε σε ναρκοπέδιο.

Το πρώτο, το συγκριτικά πιο «αθώο» επεισόδιο, ήταν εκείνο που έγινε γνωστό ως «κίνημα της πετσέτας», ή έστω πιο σοβαροφανώς ως «κίνημα για ελεύθερες παραλίες» (πείτε το, ακόμη πιο ουσιαστικά, κίνημα για επαναδιεκδίκηση του δημοσίου χώρου). Όλοι ζήσαμε τις εικόνες των διαμαρτυριών, ξεκινώντας από την Πάρο αλλά με ταχύτατη εξάπλωση, εικόνες που κινητοποίησαν – λέμε τώρα! – τις δημόσιες αρχές στα νησιά (ιδίως) εναντίον της κατάληψης των παραλιών από τις ομπρέλες και τις όλο και πιο διεκδικητικές ξαπλώστρες, πέρα και πάνω από τις όποιες χορηγούμενες άδειες εκμετάλλευσης. Από ένα σημείο και μετά, η κεντρική πολιτική εξουσία (το ΥΠΟΙΚ, με αρμοδιότητα επί της Κτηματικής Υπηρεσίας του Δημοσίου, αφυπνίσθηκε (και πάντως ο Κωστής Χατζηδάκης «το πήρε πάνω του»). Όμως ΗΔΗ, στην αρχή της περιόδου – στην αρχή, στο ξεκίνημα προσοχή! – με την εγκύκλιο .10/4-5-2023 του Αντιεισαγγελέα Αρείου Πάγου Π. Παναγιωτόπουλου είχε εξηγηθεί τι ισχύει (και τι ΔΕΝ ισχύει) σχετικά με την ελεύθερη πρόσβαση του κοινού στις παραλίες («με την κραταιά εισαγγελική πυγμή μας πρέπει να καταστήσουμε εμφανές τοις πάσι κλπ.» και, ακόμη, «ιδιωτικές παραλίες ο νόμος δεν γνωρίζει»).

Μεσολάβησαν τα όσα μεσολάβησαν το καλοκαίρι –  κρατήστε πάντως την επί προσωπικής βάσεως κινητοποίηση του Εισαγγελέα Εφετών Αιγαίου Οδ. Τσορμπατζόγλου, ο οποίος λειτούργησε ως μια μονοπρόσωπη taskforce καθώς βρέθηκε σε πρώτη γραμμή των αποξηλώσεων και κατεδαφίσεων, ο ίδιος! Ενώ η ανάμειξη της Δικαιοσύνης ολοκληρώθηκε με παραγγελία της ίδιας της Προέδρου Α.Π. Ιωάννας Κλάπα, η οποία τον Αύγουστο πλέον και ενώ είχαν πυκνώσει οι καταγγελίες, οι σφραγίσεις καταστημάτων και οι διώξεις ζήτησε την «αυστηρή τήρηση του νόμου» και την εξασφάλιση της έγκαιρης εκδίκασης των φερομένων ενώπιον των δικαστηρίων υποθέσεων.

Η δεύτερη περίπτωση ήταν σαφώς πιο έντονη και σκοτεινή – ως εκ τούτου, δε, επικίνδυνη. Ο λόγος περί των αυτόκλητων τριών «πολιτοφυλάκων» που ενεφανίσθησαν επί σκηνής μέσα στην φρίκη της πυρκαγιάς στον Έβρο, συλλαμβάνοντας και κρατώντας κλειδωμένους σε τρέιλερ, ως vigilantes, μετανάστες με την επίκληση υπόνοιας πρόθεσης για εμπρησμό. (Επιπλέον: βιντεοσκοπώντας και εν συνεχεία αναρτώντας στο διαδίκτυο την απόδειξη/επίδειξη της πρωτοβουλίας τους). Καθώς οι εν λόγω – βλέποντας, δια του δικηγόρου τους που αντελήφθη πλήρως το συντελεσθέν αδίκημα της αρπαγής /Π.Κ. 322 και την κακουργηματική ποινή που αυτό επισύρει, πέρα και πάνω από τα υπόλοιπα όπως π.χ. της προσβολής της προσωπικότητας, και συνειδητοποιώντας τι διακινδύνευαν ποινικά – επικαλέστηκαν ότι οι 13 «συλληφθέντες» μετανάστες ήταν ύποπτοι για εμπρησμό. Επικαλούμενοι προς τούτο την δική τους μαρτυρία και αναφερόμενοι σε ενδείξεις ενοχής περί προθέσεως εμπρησμού… Η Εισαγγελία Αλεξανδρούπολης άσκησε – αυτονόητα, υπό τις συνθήκες – δίωξη και κατά των 3 αυτόκλητων «πολιτοφυλάκων» αλλά και κατά των 13 μεταναστών για να διερευνήσει.

Μετά τις πρώτες διευκρινήσεις, κατά μεν των 3 vigilantes ασκήθηκαν διώξεις για το σύνολο των κατηγοριών, αλλ’ αφέθηκαν ελεύθεροι (=δεν προφυλακίσθηκαν) λόγω ασυμφωνίας ανακριτού και εισαγγελέως, αν και παρέμειναν σε κατ’ οίκον περιορισμό. Όσο για τους 13 (4 Πακιστανούς +9 Σύριους), που είχαν «συλληφθεί» από τους αυτόκλητους πολιτοφύλακες, αυτοί αφέθηκαν ελεύθεροι με σύμφωνη γνώμη ανακριτού και εισαγγελέα χωρίς περιοριστικούς όρους (άλλο θέμα τα εναντίον τους διοικητικά μέτρα, καθώς ήταν παρατύπως εισελθόντες στην χώρα).

Αυτή η προσεκτικά ζυγιασμένη , πλην ευκρινής στην ισορροπία, της στάση της Δικαιοσύνης δεν ήρκεσε, όπως φάνηκε εν συνεχεία, για να ανακοπεί η υπερπροθυμία των «πολιτοφυλάκων» – ενώ δεν έλλειψαν και δηλώσεις πολιτικών ή και κοινωνικών παραγόντων, που δήλωσαν συμπάθεια ή/και στήριξη προς παρόμοιες στάσεις και συμπεριφορές. Οι οποίες ισοδυναμούσαν με αυτοδικία, αλλά εμπεριείχαν και πρόδηλα ρατσιστικά στοιχεία.

Αντιλαμβανόμενη τους κινδύνους να δημιουργηθεί από παρόμοια φαινόμενα ένα ντόμινο αυτοδικίας, η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου απηύθυνε παραγγελία προς την τοπική Εισαγγελία να τηρείται σε παρόμοιες περιπτώσεις η αυτόφωρη διαδικασία κατά των vigilantes, για την διερεύνηση αδικημάτων όπως «διέγερση σε διάπραξη εγκλημάτων, βιαιοπραγίες ή διχόνοια, εγκληματική οργάνωση, μισαλλόδοξη ρητορική η [ακόμη και] προπαρασκευαστικές πράξεις εσχάτης προδοσίας». Βαρύτερη περιγραφή αντικειμενικής υπόστασης παρόμοιων διωκόμενων εγκλημάτων, δύσκολα θα φανταζόταν κανείς.

Μπορεί να ελπισθεί ότι όσοι πήγαν να στηρίξουν ή/και να ωφεληθούν (πολιτικά, κοινωνικά, επικοινωνιακά) από παρόμοιες στάσεις, έχουν πλέον διαβάσει και το ολοκληρωμένο σκεπτικό της Εισαγγελίας Α.Π. (του Αντιεισαγγελέως Α.Π. Γ. Σκιαδαρέση). Ακόμη περισσότερο, δε να σημείωσαν το γεγονός ότι η Εισαγγελική προσέγγιση αναφέρθηκε ρητώς στο καμπανάκι που είχε χτυπήσει – δημόσια – για παρόμοια φαινόμενα η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες και η Εθνική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Ενώ, επιπλέον, γινόταν μνεία της «ανάγκης για εξάλειψη «οποιουδήποτε ίχνους του μεσαιωνικού φαινομένου της αυτοδικίας που μπορεί να εκθέσει διεθνώς την χώρα μας».

Και εδώ, λοιπόν, είναι να ελπίζει κανείς ότι οι πολιτικοί και κοινωνικοί παράγοντες της εποχής μπορούν να διαβάσουν τις διατυπώσεις της Δικαιοσύνης! Και να αντιληφθούν τι διακυβεύεται.