Όπου η Σωστή Πλευρά της Ιστορίας παγιδεύει (και) τους μεγάλους

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Όταν μια μικρή-προς-μεσαία χώρα, με περιορισμένο οικονομικό αποτύπωμα και ισχυρή έκθεση σε γεωπολιτικές αναταραχές (με στοιχείο απειλής) όπως η Ελλάδα του 2023 επιχειρεί να πείσει τον εαυτό της ότι βρίσκεται στην σωστή πλευρά της Ιστορίας, νομιμοποιείται να θεωρεί ότι ανταποκρίνεται σε μια ανάγκη. Ανάγκη ασφάλειας, ανάγκη αναζήτησης αυτοπεποίθησης μέσα από την ανεύρεση στηριγμάτων. (Οι συμμαχίες είναι μια υπόσχεση. Οι προετοιμασίες – εξοπλισμοί, στόχευση της οικονομίας, οικοδόμηση εσωτερικού μετώπου – είναι ένα καθήκον. Το αγκάλιασμα με την Ιστορία είναι κάτι μεγαλύτερο, πάντως ηχεί ως κάτι μεγαλύτερο).

Όταν όμως το portal China Daily μηντιακό όργανο του Κεντρικού Τμήματος Προπαγάνδας του ΚΚΚ δηλαδή εργαλείο εξωστρέφειας μιας αληθινά μεγάλης οικονομικής δύναμης που προσαυξάνει ανεπιφύλακτα και την στρατιωτική της ισχύ και φροντίζει για την προβολή αμφοτέρων – οικονομικής και στρατιωτικής ισχύος – σε παγκόσμια κλίμακα, δηλαδή η Κίνα του 2023, έρχεται να διακηρύξει ότι «οι ΗΠΑ βρίσκονται στην λάθος πλευρά της Ιστορίας [στην Γάζα]», υποχρεούται κανείς να δώσει προσοχή. Σε πλανητικό επίπεδο.

Και τούτο επειδή η συγκυρία είναι ιδιαίτερη: ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν φρόντισε να συναντηθεί – στο Σαν Φρανσίσκο, στα πλαίσια του APEC, της «Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού», διακυβερνητικού φόρουμ 21 Κρατών-μελών που (θεωρητικά πάντως) προωθεί το ελεύθερο εμπόριο στην ταχύτερα αναπτυσσόμενη εκείνη περιοχή του κόσμου με ΗΠΑ/Κίνα/Ρωσία/Ιαπωνία/Αυστραλία/Ινδονησία/Καναδά ως πυρήνα – με τον Πρόεδρο της Κίνας Σι Ζινπινγκ. Σε μια συνάντηση όπου η ατζέντα θεμάτων ξεχείλιζε, αλλά οι προσδοκίες επιδιώχθηκε να είναι εξαιρετικά συγκρατημένες. Και τούτο επειδή μια διάψευσή τους θα κινδύνευε να φέρει πρόσθετη ένταση αντί για την (ελπιζόμενη)εκτόνωση: κανείς δεν μπορεί να παραβλέψει ότι η υπό πολεμική πίεση του Ουκρανικού προσέγγιση της Κίνας με την Ρωσία έχει δημιουργήσει νέο πεδίο αστάθειας, ούτε ότι κορυφώνεται η «αντιπαράθεση» των οικονομικών-επενδυτικών εκστρατειών OBOR-BRI/Δρόμου του Μεταξιού από πλευράς Πεκίνου με τον IMEC/Οικονομικό Διάδρομο Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης από πλευράς G-20  με προτροπή των ΗΠΑ. Πάντως η προσπάθεια να φανεί ότι ανακόπτεται η επιδείνωση των σχέσεων – που οι δυο ηγέτες παραδέχθηκαν ότι είναι «ανταγωνιστικές» – έγινε όσο κι αν ο Πρόεδρος Μπάιντεν υπέπεσε σε μια (ακόμη) γκάφα, αποκαλώντας τον Πρόεδρο Σι «δικτάτορα».

Στην προσπάθεια διατήρησης των σχέσεων, ασφαλώς παίζει ρόλο και το γεγονός ότι η επιχειρηματική κοινότητα – Elon Musk της Tesla, Tim Cook της Apple, ο «δικός μας» Albert Bourla της Pfizer – λάτρεψε τον Πρόεδρο Σι, ο οποίος έκανε όλες τις δυνατές επισημάνσεις για θετικές προοπτικές αγοράς και συνεργασίας…

Ήδη από την εποχή της πολιτικής «pivot to Asia» επί Ομπάμα, μιας στροφής που βαθμιαία οδήγησε στο στρατηγικό μόρφωμα του Ινδο-Ειρηνικού, η Αμερικανική αμφιθυμία απέναντι στην Κίνα βρίσκεται σταθερά στο προσκήνιο (Κορύφωση η Τραμπική εκστρατεία, με αφορμή την πανδημία του Covid-19 και τις καταγγελίες εναντίον «this Chinese virus», για ένα είδος γεωστρατηγικής ανάσχεσης/containment της Κίνας). Την ίδια όμως στιγμή που τα καυτά μέτωπα της Κινεζικής στάσης έναντι της Ταϊβάν και της Αμερικανικής ασπίδας στην περιοχή, ή πάλι του μόλις συγκαλυπτόμενου εμπορικού πολέμου των Δύο (και των μπλοκ που, όχι και τόσο πειθαρχημένα, πάνε να συγκροτηθούν γύρω απ’ αυτούς) δεν μπορεί να προσπεραστούν, υπήρχαν στο τραπέζι τρία ζητήματα (ή μάλλον «2»+«1») όπου Μπάϊντεν και Σι έδειξαν ότι «όφειλαν» στον εαυτό τους και στις χώρες τους την  διατήρηση των επαφών. Και, ίσως-κάπως, κάποια βήματα βελτίωσης.

Το πρώτο ήταν – αναντίρρητα – η συνέχιση των προσπαθειών για αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης/του πλανητικού βηματισμού της κλιματικής αλλαγής. Από κανένα δεν ξέφυγε η διαπίστωση ότι οι Δυο (συν η Ινδία, βέβαια) είναι οι μεγαλύτεροι ρυπαντές^. όλο και λιγότεροι, επιπλέον, είναι εκείνοι που παραβλέπουν ότι ναι μεν οι ΗΠΑ κάνουν μεγάλη επένδυση σε καθαρές τεχνολογίες (με μια βολική διάσταση οικονομικού προστατευτισμού, αλλ’ ας μην ανοίξουμε εδώ αυτήν την συζήτηση), πλην όμως η Κίνα με το συγκεντρωτικό της σύστημα είναι εκείνη που πετυχαίνει την ταχύτερη πρόοδο στην μείωση της επιβάρυνσς από αέρια του θερμοκηπίου, π.χ. την ταχύτερη επικράτηση της ηλεκτροκίνησης (με… πρώτο αποτέλεσμα την κίνηση μηχανισμών εμπορικής αντιδικίας από πλευράς ΕΕ κατά της Κινεζικής αυτοκινητοβιομηχανίας, αλλ’ ας μην ανοίξουμε εδώ ούτε αυτήν την συζήτηση).

Το άλλο ουσιώδες μέτωπο έχει να κάνει με την γεωπολιτική/αμυντική σφαίρα. Τις κινήσεις του Πεκίνου στην Νότια Σινική Θάλασσα, ή πάλι την επιρροή του Πεκίνου στις επικείμενες – αρχές του 2024 – προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν, ή ακόμη και την πρόσφατη ένταση γύρω από τις σχέσεις Φιλιππίνων/Κίνας. Εδώ, παρά την έντονη καταδίκη από πλευράς ΗΠΑ ως προς τις στάσεις που κατά καιρούς λαμβάνει το Πεκίνο και παρά τις προσπάθειες να στηθεί κλοιός ανάσχεσης όπως της AUKUS (ΗΠΑ-Βρετανία-Αυστραλία), στον περιθώριο της συνάντησης του Μπάϊντεν-Σι APEC η επιδεικτική προσπάθεια ήταν να διατηρηθούν ανοιχτά τα κανάλια επικοινωνίας/πρόληψης κρίσεων και – κυρίως! – αποτροπής ατυχημάτων.

Αναφερθήκαμε ήδη στο «+1» των ΣινοΑμερικανικών προστριβών: εδώ βρίσκεται η Αμερικανική διαμαρτυρία/παράπονο για τον ρόλο που διαδραματίζει η Κίνα στην αλυσίδα προμήθειας των πρώτων υλών που, στις ΗΠΑ, έχουν οδηγήσει την τραγική «επιδημία» κατάχρησης του συνθετικού ναρκωτικού (100 φορές ισχυρότερου από την μορφίνη…) fentanyl. Το οποίο κυριολεκτικώς «θερίζει» σε όλες της ηλικίες.

Με αυτή τα μέτωπα να επιχειρούνται να διατηρηθούν υπό έλεγχο, ας επιστρέψουμε στην αρχική παρατήρηση: της (αυτo)παγίδευσης με αναγωγή στην «σωστή πλευρά της Ιστορίας». Η σχετική αναφορά του China Daily αφορούσε την στάση των ΗΠΑ στο Μεσανατολικό, στην (πλήρη αν και απομειούμενη)στήριξη προς το Ισραήλ στην πάλη εξόντωσης της Χαμάς στην Γάζα δεν περιοριζόταν σε γεωπολιτική θεώρηση^. περιλάμβανε και κάτι που πλησίαζε αν όχι σε υπορρεόντα αντισημιτισμό, πάντως σε αντισιωνιστικά αντανακλαστικά. Και μάλιστα με καταγγελτικότητα προς τον ρόλο του Εβραϊκού στοιχείου στην Αμερικανική οικονομική και πολιτική σκηνή. Ολισθηρό έδαφος, άμα κανείς επιδιώκει να κρατήσει διαύλους επικοινωνίας ανοιχτούς…

… Και πρόσθετη πρόκληση για όσους, όπως πρόσφατα ο Κυριάκος Μητσοτάκης σε επίσκεψη στο Πεκίνο /σε συνάντηση με τον Πρόεδρο Σι, επιχειρούν να διαμορφώνουν δική τους ισορροπία στην διεκδίκηση της Σωστής Πλευράς, όταν αυτή διεκδικείται τόσο άγαρμπα από τους ισχυρότερους.