Μια εκδήλωση του ομίλου economia στα Ποσειδώνια 2022

Μπορούν οι στρατηγικές που αναπτύσσονται στον χώρο της εμπορικής ναυτιλίας, χώρο που όλοι συμφωνούν ότι εν πολλοίς στηρίζεται στο ένστικτο, την ανάληψη ρίσκου, ακόμη και το τυχαίο, να μελετηθεί με τρόπο που να παραπέμπει στις κατηγορίες του στρατηγικού management;

Μπορεί, έτσι προσδιορισμένες, οι στρατηγικές αυτές να διδαχθούν, πάντως να μεταδοθούν σ’ ένα ευρύτερο κοινό – και μάλιστα στα πλαισια πανεπιστημιακής προσέγγισης; Να αποτελέσουν αντικείμενο βιβλίου; Οι Γιώργος Τσαβλίρης, της Tsavliris Salvage Group, και Παύλος Εμμανουηλίδης, που διδάσκει στρατηγικό Management και Ναυτιλιακή Στρατηγική στο ALBA Graduate School το απετόλμησαν, γράφοντας το «Αποτελεσματικές Στρατηγικές στην Ναυτιλία: Θεωρία και Πρακτικές Κορυφαίων Πλοιοκτητών» που εκδόθηκε από τον Όμιλο economia. Με βάση αυτήν την κατάθεση, στα πλαίσια των φετεινών Ποσειδωνίων-2022 οργανώθηκε μια συζήτηση η οποία θέλησε να διερευνήσει την στρατηγική διάσταση της ιδιαίτερης αυτής περίπτωσης που αποτελεί «το θαύμα της Ελληνικής Ναυτιλίας».

Πέρα από τους δυο συγγραφείς, προσήλθε στην συζήτηση που έγινε σε πάνελ ο Ντίνος Αρκουμάνης, ομότιμος καθηγητής και πρώην αντιπρύτανης του City University στο Λονδίνο και προηγουμένως στο Imperial, ήδη Πρόεδρος του Ακαδημαϊκού Συμβουλίου του Metropolitan College στην Ελλάδα. Ενώ παρενέβη και ο Χάρης Βαφειάς, δημιουργός και επικεφαλής της Stealth Gas.

Όπως το location στο real estate, έτσι στην ναυτιλία τα πάντα είναι disruption». Η προσαρμοστικότητα είναι η κορυφαία αρετή: «Οι περισσότεροι για αλλού ξεκίνησαν κι αλλού τους βγήκε. Τα success stories στην ναυτιλία είναι κυρίως εκείνες οι προσπάθειες των πιο τολμηρών και προσαρμοστικών». Ο Γιώργος Τσαβλίρης αφηγήθηκε πώς το κοινό συγγραφικό εγχείρημα για αυτό το βιβλίο ξεκίνησε όταν ο Π. Εμμανουηλίδης τον προσκάλεσε ορισμένες φορές να κάνει παρουσιάσεις στους φοιτητές του ALBA – παρουσιάσεις που από μια πανεπιστημιακή βραδυνή ωριαία προγραμματισμένη διάρκεια δεν άργησαν να συνεχιζονται μέχρι και μετά τα μεσάνυχτα. Για τον Γ Τσαβλίρη, λοιπόν, «σημαντικό είναι το να μεταδοθεί η εμπειρία στην επόμενη γενιά. Ή ναυτιλία είναι δύσκολος κλάδος, με την τύχη να παίζει σημαντικό ρόλο.

Για τον Γ. Τσαβλίρη, η ναυτιλία αποτελεί περίπτωση «οργανωμένου χάους». «Χρειάζεται κανείς να αναμετριέται με την λογική: να την ακούει αλλά και να ακολουθεί το ένστικτό του – και βέβαια να δέχεται την σκληρή δουλειά». Η κατακλειδα του: «Δεν χρειάζεται τόσο η εξυπνάδα, όσο το να είσαι τολμηρός αλλά  και τυχερός – και να έχεις ηθική». Και τούτο, επειδή «Ή ναυτιλία είναι και του σαλονιού και του λιμανιού».

Ο Παύλος Εμμανουηλίδης περιέγραψε την δομή και προσέγγιση του βιβλίου «Αποτελεσματικές στρατηγικές για την ναυτιλία», που συνδυάζει την οικονομική θεωρία και την προσέγγιση του management με την πρακτική η οποία έχει εφαρμοστεί  διαχρονικά στην ναυτιλία. Έτσι, με το πρώτο μέρος του βιβλίου να αναφέρεται στο θεωρητικό υπόβαθρο του μάναντζμεντ, τα κλασικά μοντέλα του Michael Porter  (αλλά και τους περιορισμούς τους), στην συνέχεια προσεγγίζονταν τα ειδικά χαρακτηριστικά της ναυτιλίας και τα περιθώρια εφαρμογής. Επτά επιμέρους περιπτώσεις Ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών στην συνέχεια του βιβλίου χρησιμεύουν για να δειχθεί η δυνατότητα – ακριβώς – στρατηγικής προσέγγισης στην ναυτιλία.

Γι αυτόν, «ίσως οι Έλληνες είναι καλύτεροι στη ναυτιλία από τους Γερμανούς, επειδή είναι ευέλικτοι και μπορούν να προσαρμόζονται σε απρόβλεπτες καταστάσεις. Σήμερα ο κλάδος της ναυτιλίας είναι πολύ δυναμικός και χρειάζεται ειδικευμένους επαγγελματίες». Παρατήρησε επίσης ότι «η αύξηση της πολυπλοκότητας στη ναυτιλία ευνοεί τους μεγαλύτερους κι άρα τη συγκέντρωση. Στην Ελλάδα έχουμε κυρίως μικρές επιχειρήσεις – αλλά τα καταφέρνουν εκμεταλλευόμενες την κυκλικότητα του κλάδου».

Στο σημείο αυτό, έκανε την παρέμβασή του ο Χάρης Βαφειάς  της Stealth Gas που είναι μια από τις περιπτώσεις τις οποίες μελετά και αναλύει το βιβλίο, εξηγώντας πώς η δική του επιλογή έγινε σε τομέα που δεν έχει Έλληνες (τα μικρά πλοία μεταφοράς LPG). «Αρχικά μας έκραξαν και μας έλεγαν δεν θα μπορέσουμε να ανταγωνιστούμε τους κυρίαρχους Νορβηγούς». Για να καταλήξει: « Το σημαντικό που σε οδηγεί είναι να έχεις όραμα».

Η συνεισφορά του Ντίνου Αρκουμάνη, που λειτούργησε και ως συνολική πλαισίωση της συζήτησης η οποία ακολούθησε – μεταξύ άλλων υπήρξε παρέμβαση των υπευθύνων της Tradewinds – κάλυψε και όλες τις μακροπρόθεσμες ανατροπές που φέρνει η περιβαλλοντική νομοθεσία, οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις από ΙΜΟ και ΕΕ αλλά και η τωρινή γεωπολιτική αναταραχή. Για να καταλήξει ότι: «Οι επιτυχημένοι στη ναυτιλία, μπορούν να ξεχωρίσουν αυτά που τους ενδιαφέρουν από τον θόρυβο. Είναι πολύ εστιασμένοι στο αντικείμενο. Ξέρουν να διαλέγουν συνεργάτες». Γι αυτόν, στον χώρο της ναυτιλίαα  «περισσότερο από τις γνώσεις μετράει η προσωπικότητα». Ταυτόχρονα, όμως, στο εξής η τεχνολογία θα αποτελέσει το καοαριστικό πλεονέκτημα.

Κατά ανατρεπτικό τρόπο, η σημερινή κατάσταση πολέμου αποτελεί ουσιαστική ευκαιρία να εστιάσει η ΕΕ στην ποντοπόρα ναυτιλία. Πιο μακροπρόθεσμα τα περιβαλλοντικά θα βαρύνου: ο στόχος του μηδενικού άνθρακα πρέπει να συνειδητοποιηθεί ότι θα επιδιωχθεί το αργότερο μέχρι το 2050. Θα χρειαστεί μείζων τεχνολογική μετάβαση, με ενδεχόμενο συνδυασμό πυρηνικών με αποθήκευση και αξιοποίηση των εκπομπών άνθρακα. «Το 40-50% των ναυτιλιακών δεν θα επιβιώσει της πράσινης μετάβασης εξαιτίας του μεγάλου αρχικού κόστους».

Κατά συμβολικά ενδιαφέροντα τρόπο, η τελευταία παρέμβαση στην συζήτηση που ακολούθησε ήταν εκείνη της νεαρής Δανάης, φοιτήτριας ναυτιλιακών στο ΠΑΠΕΙ.

Χάρης Σαββίδης