Μετά την πανδημία: Η Ελλάδα, η Ευρώπη και ο κόσμος στη σκιά της δυστοπίας
Προκλήσεις και Προοπτικές (Συλλογικό)
Επιμέλεια – Εισαγωγή: Σωτήρης Ντάλης
γράφει ο Α.Δ.Παπαγιαννίδης
Μία ακόμη εκδοτική προσπάθεια που καλύπτει τη βαριά εμπειρία από την πανδημία της Covid-19, προσπαθώντας να αρθρώσει επιχείρημα που να στηρίζει την ανθρώπινη, φυσική αντίδραση, εκείνην της αναζήτησης του «Μετά».
Ο συλλογικός αυτός τόμος 52 συντελεστών έρχεται να πραγματευθεί από τα διεθνοπολιτικά και οικονομικά της κρίσης μέχρι την αναζήτηση ηγετικότητας σε διεθνές (και, πολύ περισσότερο, ευρωπαϊκό) επίπεδο. Ταυτόχρονα, με συνεισφορές από κάθε αναλυτική σκοπιά ή/και περιβάλλον, να ανοίξει προβληματισμούς για τον ρόλο της επιστήμης, της ενημέρωσης, της κοινωνίας των πολιτών – ακόμη και της Εκκλησίας. Επιπλέον, ο επιμελητής του τόμου Σωτήρης Ντάλης έχει φροντίσει ώστε να φιλοξενούνται και κείμενα βάσης, από την κοινή τοποθέτηση Ευρωπαίων ηγετών για τη (συλλογική, εν τέλει) αντιμετώπιση της κρίσης της Covid-19 και για την άμβλυνση των ανισοτήτων που θα μπορούσαν να επιδεινωθούν απειλητικά, μέχρι και τοποθετήσεις επί του «Μετά» σε άλλα fora προσωπικοτήτων όπως ο Κώστας Σημίτης, ή η πρόεδρος της Επιτροπής φον ντερ Λάιεν, ο Γ.Γ. του ΟΗΕ Γκουτέρεςκ.ο.κ. Μένει η αναμέτρηση του εγχειρήματος αυτού με την έκβαση της πανδημίας – που την έχουμε ακόμη μπροστά μας.
Οπότε, όταν π.χ. ο Αντώνης Μανιτάκης οικοδομεί το επιχείρημα ότι η νομική/συνταγματική αλλά και η ηθική θεμελίωση των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας όχι απλώς λειτούργησαν, αλλά μπορούν και να εισάγουν μια νέα εποχή σταθμίσεως αξιών οι οποίες τόσο ακούστηκαν τα χρόνια που προηγήθηκαν (ζωή, ελευθερία, κοινωνική αλληλεγγύη, προσωπική και κοινωνική ασφάλεια), θέτει ένα στοίχημα. Στοίχημα επαλήθευσης με τις τωρινές φάσεις της πανδημίας, με όλη τη ζωηρή διχαστικότητα που έχει εγκατασταθεί σ’ αυτές. Παρομοίως, ο Νίκος Χριστοδουλάκης, όταν ξεδιπλώνει την κατεύθυνση με την οποία η οικονομία βρίσκεται σε τροχιά εξόδου από την κρίση, αναμετράται με το πώς/πόσο η ελληνική, όσο και η ευρωπαϊκή διαδρομή, θα συνεχίσει στη διαδρομή που χάραξε (κατάθεση του προέδρου του Eurogroup Πασκάλ Ντόναχιου), αλλά και κατά πόσον θα επανέλθει στη συζήτηση και την πράξη η –λησμονημένη, ιδίως τα χρόνια της προηγούμενης κρίσης, της κρίσης χρέους– προσέγγιση της Πολιτικής Συνοχής (εδώ οδηγεί τη συζήτηση ο Αλέκος Κρητικός). Το «Μετά» είναι επικίνδυνο στοίχημα! Όσοι δε έρχονται να συνδέσουν αυτή την κρίση με τις άλλες περιπτώσεις «Μετά», όπως ο Γιάννης Μανιάτης ή η Αλεξάνδρα Σδούκου, με αντικείμενο την «πράσινη» στροφή, στην ίδια διακινδύνευση προσέρχονται.
Από κει και πέρα, η προσέγγιση της πανδημίας ως μάθημα ιστορίας από την Κωνσταντίνα Μπότσιου, η εκ νέου αναζήτηση της κοινωνικής πολιτικής από τον Κώστα Μποτόπουλο, η ιδιαίτερη αναφορά στις αναπαραστάσεις –με τη βουτιά στις γλωσσικές διαφοροποιήσεις της επιστήμης ή πάλι της εκλαϊκευτικής προσέγγισης της δημοσιογραφίας ή ακόμη-ακόμη της πολιτικής– από τους Β. Ιντζίδη/Ελ. Καραντζόλα, η ανακίνηση της προβληματικής των ηγεσιών και των προσεγγίσεων ισχύος από τον Σωτήρη Ντάλη, για να μην ξεχάσουμε και τη διασταύρωση απόψεων για τον ρόλο της Εκκλησίας από τον Μητροπολίτη Αργολίδας Νεκτάριο και Μεσσηνίας Χρυσόστομο, όλα αυτά δείχνουν την ευρύτητα του φάσματος της συζήτησης που ανοίγεται και που θα παραμείνει ανοιχτή για όσο χρόνο το «Μετά» θα αναζητείται, με την πανδημία να περνάει τις φάσεις της.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται και ένα είδος σοφίας του συγκεκριμένου συλλογικού τόμου: Αναγνωρίζει, ήδη στον τίτλο του, ότι η εμπειρία της Covid-19 αποτελεί εγκατάσταση «στη σκιά της δυστοπίας». Η ίδια η εισαγωγική τοποθέτηση του Σωτήρη Ντάλη φροντίζει να πλέξει το υγειονομικό με το κοινωνικό/οικονομικό στοιχείο ώστε να καταδείξει ότι «χωρίς αλλαγή των κοινωνικών συνθηκών, που συμβάλλουν στην παραγωγή της πανδημίας, η επιστήμη από μόνη της δεν αρκεί για να τη θεραπεύσει».
Με άλλα λόγια διατηρείται η αμφιβολία και η αβεβαιότητα στις αναλύσεις και η ίδια η δομή του τόμου δίνει στον αναγνώστη την ευκαιρία να περιπλανηθεί στις πολλαπλές θεματικές του. Διαπιστώνοντας ότι η πανδημία έχει αγγίξει τα πάντα, κάθε γωνία και κάθε στροφή της ζωής και των ατόμων, και των κοινωνιών και –εν τέλει– των πολιτικών συστημάτων.
