Η Χρονιά του Δράκου – στροφή στην Ασία;

του Αντώνη Δ. Παπαγιαννίδη

Χρονιά του Δράκου το 2024 στο Κινεζικό ημερολόγιο – του δράκου που υποδηλώνει την ισχύ, την τύχη και την επιτυχία. Μετά από ένα βαρύ 2023, το οποίο υπήρξε ζυγιασμένο δυτικότερα – με την συνεχιζόμενη πολεμική αντιπαράθεση Ρωσίας-Ουκρανίας (που κρύβει ευθέως αναμέτρηση Δύσης-Ρωσίας) στην ανατολική άκρια της Ευρώπης, με την ανάφλεξη στην Μέση Ανατολή (που διευρύνεται με εκκίνηση από  την αντιπαράθεση Χαμάς-Ισραήλ στην Λωρίδα της Γάζας) – η χρονιά που έρχεται υπόσχεται/απειλεί να ολοκληρώσει μια γεωπολιτική στροφή που ξεκίνησε πριν μια δεκαετία. Την, επί προεδρίας Μπαράκ Ομπάμα, «στροφή προς την Ασία»/pivot to Asia για τις ΗΠΑ – με την Δύση να ακολουθεί.

Η προσεκτική, βήμα-βήμα ευθυγράμμιση της Κίνας με την Ρωσία στο Ουκρανικό και (κυρίως) στην αντιμετώπιση των Δυτικών κυρώσεων, μαζί και με το ευρύτερο φάσμα δημιουργίας μιας κατάστασης The West vs. The Rest (όπου η Ασία θα διαδραματίζει βαρύνοντα ρόλο), έρχεται το 2024 να συμπληρωθεί από δυο εκλογικές αναμετρήσεις. Οι οποίες, εν πολλοίς, «θα γράψουν μέλλον».

Ασφαλώς οι πιο σημαντικές, σε γεωπολιτικό επίπεδο, εκλογές είναι οι Προεδρικές εκλογές στην Ταϊβάν με τις οποίες θα ξεκινήσει η χρονιά. Όπου το κυβερνών Δημοκρατικό Προοδευτικό Κόμμα/ DPP με υποψήφιο τον Ουίλλιαμ Λάι συνεχίζει να προηγείται μετά από 8 χρόνια στην εξουσία έναντι του ιστορικού Κουμιντάνγκ/ΚΜΤ, με το οποίο ξεκίνησε η μεταπολεμική διαδρομή της αποσπασμένης από την ηπειρωτική Κίνα Ταϊβάν. Η εκ νέου επικράτηση του DPP – που τάσσεται υπέρ της ανεξαρτησίας της Ταϊβάν σε αντίθεση/αντιπαράθεση με την επίσημη άποψη της Κίνας που θεωρεί το νησί επαρχία της, η οποία θα πρέπει να επανενωθεί με την ηπειρωτική χώρα σε βάθος χρόνου – θα σημάνει νέα ένταση στην περιοχή. Αν μάλιστα υπάρξει επίσημη διακήρυξη ανεξαρτησίας της Ταϊβάν, που προγραμματικά έχει αναφερθεί από το DPP, τότε η κατάσταση μπορεί να καταστεί ανεξέλεγκτη. Ο πρόεδρος Σι Ζινπίνγκ επανέλαβε εμφατικά την θέση του Πεκίνου, ότι «η επανένωση της Ταϊβάν με την Κίνα είναι αναπόφευκτη». Συν, ότι η Κίνα θα αποτρέψει «αποφασιστικά όποιον επιχειρήσει να διασπάσει την Ταϊβάν από την Κίνα, με οποιονδήποτε τρόπο». (Η επίσκεψη της Προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Νάνσι Πελόζι στην Ταϊβάν το καλοκαίρι του 2022 και η ανταπόδοση της επίσκεψης από την Πρόεδρο της Ταϊβάν Τσάι Ινγκ-Ουέν την άνοιξη του 2023, είχαν ήδη ανεβάσει την ένταση. Με γυμνάσια εικονικού αποκλεισμού της Ταϊβάν να εμπλέκουν Κινεζικές και Αμερικανικές δυνάμεις στην Νότια Σινική Θάλασσα).

Επικράτηση του υποψηφίου του ΚΜΤ Χού Γιου-ί  θα σήμαινε, αντιθέτως, ύφεση στις σχέσεις καθώς η άποψη του Κουομιντάνγκ είναι σαφώς πλησιέστερη προς την επανένωση, την οποία πρεσβεύει το Πεκίνο, πάντως με ειρηνικά μέσα, με σταδιακή οικονομική προσέγγιση και σε βάθος χρόνου. Οι εκλογές του Ιανουαρίου 2024, όμως, φιλοξενούν και έναν τρίτο υποψήφιο, τον ιδιότυπο/χαρισματικό Κο Ουέν-γιε ( οποίος μάλιστα δημιούργησε δικό του κόμμα, το Λαϊκό Κόμμα της Ταϊβάν/ΤΡΡ). ΚΜΤ και ΤΡΡ επιδιώχθηκε να κατέβουν από κοινού στις Προεδρικές, αλλά η προσπάθεια εκείνη δεν κατέληξε σε συμμαχία. (Τρεις βδομάδες πριν τις κάλπες, το DPP προηγείτο με 32,5%, ακολουθούσε το ΚΜΤ με 32,1% , σε απόσταση το ΤΡΡ με 19,7%)

Πόσο έτοιμη θα αποδειχθεί η Δύση, με ανοιχτά τώρα τα μέτωπα του Ουκρανικού και του Μεσανατολικού, να «παρακολουθήσει δυναμικά» (αυτή είναι η κωδική ονομασία στους διπλωματικούς κύκλους) μιαν επιδείνωση, που να θυμίζει την κρίση των Στενών της Ταϊβάν του 1954-55, του 1958 ή και του 1995-96; Πόσο, αντίστοιχα, οι ΗΠΑ – με όλη την δική τους προεκλογική λειτουργία σε πλήρη ανάπτυξη – θα περιορισθούν στην μέχρι τώρα πρακτική των κυρώσεων οικονομικού κατά βάσιν χαρακτήρα, με τις οποίες αντιμετωπίζουν το Πεκίνο; Τι χαρακτήρα θα λάβει ενδεχόμενη κλιμάκωση;

Κατά τα άλλα, μετά από 10 χρόνια στην εξουσία, στην Ινδία το κόμμα BJP του Ναρέντρα Μόντι είναι το πιθανότερο να κερδίσει – την άνοιξη – τις εκλογές (απέναντι στον συνασπισμό δυο και πλέον δεκάδων κομμάτων της αντιπολίτευσης) στην «μεγαλύτερη/πολυπληθέστερη δημοκρατία του κόσμου» σύμφωνα με την καθιερωμένη διατύπωση. Και η μεν αναφορά στην δημοκρατικότητα βολικά παραβλέπει την σταδιακή μετάβαση της Ινδίας της εποχής Μόντι σε αυταρχικότερες καταστάσεις – ιδίως με την καταπίεση των μουσουλμανικών πληθυσμών, αλλά και με την δίωξη διαφωνούντων πέραν των συνόρων της χώρας. Όσο, πάντως, η Δύση/οι ΗΠΑ θα πασχίζουν να συγκρατήσουν την Ινδία μακριά από την έλξη της Κίνας, έστω και «εκχωρώντας» της καθοδηγητικό ρόλο στον Παγκόσμιο Νότο σε μια λογική διάψευσης του The West vs The Rest, περισσότερο θα μετράει η στάση της στα πλαίσια της αντιπαράθεσης στον Ινδο-Ειρηνικό παρά ο,τιδήποτε άλλο. Το κλίμα στην Κορυφή των G-20 τον Σεπτέμβριο 2023, με Ινδική Προεδρία, ήταν ενδεικτικό.

Τελικά, τα σχήματα με τα οποία επιδιώχθηκε να συγκρατηθεί η Κίνα – η AUKUS, με ΗΠΑ/Αγγλία/Αυστραλία^. η ευρύτερη Quad, με ΗΠΑ/Ιαπωνία/Αυστραλία/Ινδία – θα δοκιμασθούν σοβαρά το 2024. Ως ΥΠΕΞ της Κίνας, ο Γουάνγκ Γι είχε πει: «Είναι σαν τον αφρό της θάλασσας στον Ειρηνικό ή τον Ινδικό Ωκεανό: προσελκύει την προσοχή, αλλά σύντομα διαλύεται». Θα ισχύσει αυτό για τον Ινδο-Ειρηνικό του 2024; Ή θα ζήσουμε κάτι πιο προχωρημένο, απ’ εκείνην την πλευρά της ιστορίας;