Το Κυπριακό σε πρωινή συνεδρία – από το Νταβός στους Δελφούς
Τόχει η μοίρα του Κυπριακού, φαίνεται, να επιχειρεί να αφυπνίσει την ιδιαίτερη κοινή γνώμη των διεθνών συνεδρίων σε ιδιαίτερα πρωινές συνεδρίες. Ήταν πριν πολλά χρόνια που, στο Παγκόσμιο Οικονομικού Φόρουμ του Νταβός, ο τότε Πρόεδρος Βασιλείου είχε μιλήσει στο κοινό της δεκαετίας του ΄90 για την αναζήτηση λύσης με βάση την «Δέσμη Ιδεών Γκάλι»: υπενθυμίζεται ότι τότε – πολύ πριν το Σχέδιο Ανάν και το δημοψήφισμα που το αναίρεσε, πολύ πριν την διαδικασία του Κραν Μοντανά που εκτροχιάσθηκε στο παραπέντε – υπήρχε πρόνοια για υποχώρηση των Τουρκοκυπρίων στο 28,2% του εδάφους της Μεγαλονήσου, για απόδοση στο Ελληνικό στοιχείο Αμμοχώστου και Μόρφου, με κατοχύρωση ελεύθερης μετακίνησης και εγκατάστασης … (η τότε κινητικότητα περί το Κυπριακό ανακόπηκε, πώς; ο Πρόεδρος Βασιλείου είχε δώσει το πράσινο φως να προχωρήσει η συζήτηση με βάση τις Ιδέες Γκάλι, ο Ράουφ Ντενκτάς έφερνε ενστάσεις – αλλά τελικώς η πλειοψηφία των ΕλληνοΚυπριακών κομμάτων τάχθηκε εναντίον της Δέσμης Ιδεών Γκάλι).
Περίπου 30 χρόνια αργότερα, η κατάσταση της συζήτησης του Κυπριακού την παραμονή της ωρίμανσης της διερευνητικής αποστολής της ειδικής απεσταλμένης του Γ.Γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες Μαρίας Κουέγιαρ, απασχόλησε σε πρωινή ώρα – με αντίστοιχα περιορισμένη συμμετοχή κοινού – το Οικονομικό Φόρουμ των Δελφών. Αυτή την φορά το θέμα «έπαιξε» σε ένα ενδιαφέρον πάνελ: συμμετείχε ο Μάριο Νάβα (γενικός διευθυντής της D.G. Reform της Ευρωπαϊκής Επιτροπής), ο Μενέλαος Μενελάου (τωρινός διαπραγματευτής της Ελληνοκυπριακής πλευράς), ο Οντζίλ Νάμι (πρώην διαπραγματευτής της ΤουρκοΚυπριακής) και ο Νικόλας Κυριακίδης (πρόεδρος του Cyprus Forum, κίνησης πολιτών για προώθηση της συζήτησης περί το Κυπριακού).
Ενώ λοιπόν, επίκεται επίσημη/διακηρυκτική τοποθέτηση από πλευράς ΕΕ – με πιέσεις ώστε να υπάρξει δέσμευση για ενεργότερο ρόλο της Ένωσης στην διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού σε μια φάση όπου η εντολή Γκουτέρες προς την Μαρία Κουέγιαρ είναι για επίσπευση της διερεύνησης την στιγμή που οι θέσεις των δυο πλευρών είναι – φαινομενικά πάντως – σε ακραία διάσταση (με την πλευρά Ταλάατ/Τουρκοκυπρίων να εμμένει σε πλήρη ταύτιση με την Άγκυρα σε λύση δυο Κρατών, ενώ εκείνη Χριστοδουλίδη/Ελληνοκυπρίων παραμένει στην διζωνική/δικοινοτική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα), αλλά και για ανακοίνωση χρονικού ορίου των διερευνητικών διαδικασιών και των εντέλει διαπραγματεύσεων ΑΝ είναι να ξεκινήσουν, η συζήτηση στους Δελφούς είχε κάποια αξιοπρόσεκτα στοιχεία. Οι τοποθετήσεις του Μ. Νάβα επανέφεραν με σαφήνεια σε κάθε στροφή την Ευρωπαϊκή θέση στην ομοσπονδία και την διζωνική/δικοινοτική προσέγγιση, με πλήρη λειτουργία των προνοιών του κοινοτικού κεκτημένου (με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε επίπεδο περιουσιακών δικαιωμάτων και ελευθεριών κινήσεως/εγκατάστασης), ενώ παράλληλα άφηναν να φανεί πρόθεση ανάμειξης της ΕΕ σε εποικοδομητική λειτουργία ενόψει της πορείας των διερευνητικών. Οι όποιες κινήσεις στήριξης πρωτοβουλιών επί του πεδίου – παράδειγμα, η χρηματοδότηση πράσινου ενεργειακού έργου στην νεκρή ζώνη, για ηλεκτροδότηση και των δυο κοινοτήτων – εμπνέονται από αυτήν ακριβώς την λογική.
Οι αντίστοιχες τοποθετήσεις του Ν. Κυριακίδη στράφηκαν στην διαπίστωση ότι οι νεότερες γενιές ΕλληνοΚυπρίων και ΤουρκοΚυπρίων κάνουν και πάλι βήματα ενεργότερης προσέγγισης: χαρακτηριστικά ανέφερε ότι διαμορφώνεται αναφορά σε Ελληνόφωνους και Τουρκόφωνους, με μια λογική υπογράμμισης μη-διαφοροποίησης παρά μόνο σε αυτό το στοιχείο, και όχι σε βαθύτερο ανήκειν…
Κυρίως όμως στην συζήτηση Μ. Μενελάου-Οζ. Νάμι, μολονότι σε βασικές θέσεις δεν είχαν σημειώσει διαφοροποίηση, γινόταν αισθητό ότι κάνει βήματα η διερεύνηση για ανεύρεση κοινού εδάφους, που θα επέτρεπε διαπραγματεύσεις ουσίας των δυο πλευρών – γιατί εκεί βρισκόμαστε… Χαρακτηριστικό, η άποψη που κατέθεσε ο Οζντίλ Νάμι ήταν ότι η Τουρκοκυπριακή πλευρά ναι μεν έχει ως θέση τα δυο κράτη, αλλά θεωρεί ότι αυτό ισχύει λόγω των διαδοχικών διαψεύσεων που έχουν καταγραφεί – ιδίως μετά το δημοψήφισμα του 2004, που έδωσε «ναι» από πλευράς Τουρκοκυπρίων στο μετά από μακρά διαπραγμάτευση Σχέδιο Ανάν, αλλά «όχι» από πλευράς ΕλληνοΚυπρίων. με την τελική διακοπή των διαπραγματεύσεων στο Κραν Μοντανά να έχει βαθύνει την αίσθηση αδιεξόδου. Ωστόσο ο ίδιος άφησε να φανεί διάθεση συζήτησης μορφών ομοσπονδιακής λύσης (χαλαρής, βέβαια), πλην όμως μόνον άπαξ και γίνει δεκτό ως στοιχείο της διαδικασίας ότι αν και αυτή την φορά υπάρξει αδιέξοδο στο τέλος, θα υπάρξουν «συνέπειες» γι αυτό.
Από πλευρά Μ. Μενελάου, βασική θέση αποτελούσε η υπενθύμιση ότι η διεθνής κοινότητα με έκφραση τα Ψηφίσματα ΟΗΕ αλλά και η Ευρωπαϊκή ανάμειξη στην προσέγγιση του Κυπριακού δεν έχουν απομακρυνθεί από την ομοσπονδιακή διζωνική/δικοινοτική λύση, ενώ οποιαδήποτε προσέγγιση των δυο Κρατών θα αποτελούσε ανατροπή εκτός ορίων. Όμως απέκρουσε μιαν αντίληψη σύμφωνα με την οποία και η διατήρηση τα status quo θα αποτελούσε επιθυμητή κατάσταση.
Η έκκληση, τέλος, να μην υπάρξουν (και) αυτή την φορά ισχυρές πιέσεις Κέντρων εκτός του νησιού, ακούστηκε ως κοινή στάση…
