Βήμα επιχειρηματικής εξωστρέφειας ή κομματικής προβολής;

Οικονομική Επιθεώρηση, Σεπτέμβριος 2022, τ.1022

86Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

της Βίκης Καλιάκου

Η νέα, ανακατασκευασμένη ΔΕΘ, που θα είναι έτοιμη σε λίγα χρόνια, θα είναι το πιο πράσινο και βιοκλιματικό εκθεσιακό κέντρο στην Ευρώπη. Θα είναι όμως και το πιο αποδοτικό εργαλείο για τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις;

Πέρυσι ο πρωθυπουργός επισκέφθηκε, μεταξύ άλλων, το περίπτερο του Υπουργείου Υποδομών, όπου έκανε εξαγγελίες για το μετρό της Θεσσαλονίκης και το περίπτερο της ΔΕΗ, όπου έδωσε συγχαρητήρια στον υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τη διοίκηση της επιχείρησης για το τίμημα των 2,1 δισ. ευρώ από τη διάθεση του 49% των μετοχών του ΔΕΔΔΗΕ. Το 2019 είχε παρακολουθήσει μια εντυπωσιακή επίδειξη των Ειδικών Δυνάμεων, που προσγειώθηκαν από ελικόπτερο της Ελληνικής Αστυνομίας στο περίπτερο του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη. Αυτό είναι πάνω-κάτω το μοτίβο των κυβερνητικών επισκέψεων στη ΔΕΘ τα τελευταία χρόνια. Ένα μοτίβο που αποκαλύπτει την αλλαγή του προφίλ της ίδιας της Έκθεσης με την πάροδο των χρόνων, όπως ακριβώς έγινε και με την πορεία της ελληνικής οικονομίας.

Από τις χρυσές δεκαετίες ‘60-‘70 στα περίπτερα Υπουργείων & ΔΕΚΟ

Πέρασαν πολλά χρόνια από τη χρυσή εποχή της ΔΕΘ, όταν το επιχειρηματικό ενδιαφέρον ξεπερνούσε κατά πολύ το πολιτικό, και ακριβέστερα αυτό των κυβερνητικών εξαγγελιών που γίνονται κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της ομιλίας του πρωθυπουργού στο δείπνο προς τους παραγωγικούς φορείς ή κατά την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου. Το 1966, χρονιά ορόσημο, η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης κατέγραψε 1.634.540 επισκέπτες (το 2019 είχε 263.737), με 400 Έλληνες και 1.500 ξένους εκθέτες, που παρουσίαζαν για πρώτη φορά ό,τι πρωτοποριακό θα κυκλοφορούσε στην αγορά. Το 1965 η ΙΖΟΛΑ παρουσίασε στη ΔΕΘ τον πρώτο «κλιματιστή», ενώ το 1967 η εταιρεία Τσαούσογλου έφερε για πρώτη φορά πλαστικοποιημένα σωληνωτά έπιπλα για τον εξοπλισμό τουριστικών επιχειρήσεων, νοσοκομείων και σχολικών μονάδων. Το 1974 η PITSOS παρουσίασε στη ΔΕΘ το πρώτο υπεραυτόματο πλυντήριο ρούχων 12 προγραμμάτων, 2 εκ των οποίων βιολογικής λειτουργίας.

Η συνέχεια είναι λίγο-πολύ γνωστή. Οι επιτυχημένες κλαδικές εκθέσεις, που ξεκίνησαν τη δεκαετία του ‘80, και αργότερα το τέλος των κοινοτικών επιδοτήσεων, που είχε ως αποτέλεσμα να συρρικνωθεί μεγάλο μέρος του ιδιωτικού παραγωγικού τομέα, συνέβαλαν από τη μία στο να μειωθεί το επιχειρηματικό ενδιαφέρον για τη ΔΕΘ και από την άλλη οι ιδιώτες εκθέτες να υποκατασταθούν σε πολλές περιπτώσεις από αυτούς του στενού και ευρύτερου δημόσιου τομέα. Παρά τις προσπάθειες μάλιστα για «οικονομία» και λιτή παρουσία του Δημοσίου, είναι ενδεικτικό ότι το 2016 ο Κωστής Χατζηδάκης κατέθεσε ερώτηση προς τον τότε υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο, καταγγέλλοντας «κρατικές σπατάλες» στην 81η ΔΕΘ. Όπως ανέφερε χαρακτηριστικά, «περισσότεροι από 30 φορείς του Δημοσίου συμμετέχουν με δικό τους περίπτερο ως εκθέτες, ιδιαίτερα δε φορείς χωρίς εμπορική δραστηριότητα ή χαρακτηριστικά που να σχετίζονται με μια Διεθνή Έκθεση. Για παράδειγμα, η ΕΛΣΤΑΤ, η Αττικό Μετρό ΑΕ, ο ΟΑΣΑ, οι Σταθερές Συγκοινωνίες ΑΕ και τα Υπουργεία Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης, Εργασίας, Εξωτερικών, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Πολιτισμού κ.λπ.».

Σε μια προσπάθεια για ανασυγκρότηση και μείωση των ελλειμμάτων, από το 2013 η Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης διοργανώνεται πλέον από τη HELEXPO (οι μέχρι πρότινος 2 εταιρείες, ΔΕΘ & Ηelexpo, ενοποιήθηκαν) και καλείται να ανταποκριθεί στις νέες ανάγκες της αγοράς. Έρευνα του Ινστιτούτου Επιχειρηματικών και Εκθεσιακών Ερευνών και Ανάπτυξης κατέγραψε το 2014 το συγκρατημένα θετικό κλίμα μεταξύ των φορέων για τον ρόλο της στο νέο επιχειρηματικό περιβάλλον και τη συμβολή της στην εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων: το 33,5% των εκθετών έκρινε ως «καλό» τον βαθμό επίτευξης του στόχου της «διαφήμισης και προβολής» και το 31,3% ως «πολύ καλό». Αντίθετη εικόνα επίτευξης παρουσίασε ο στόχος της «επαφής με πελάτες του εξωτερικού», καθώς οι εκθέτες σε ποσοστό 50,9% ανέφεραν ότι κάτι τέτοιο «δεν πραγματοποιήθηκε καθόλου» ή ότι «πραγματοποιήθηκε σε μέτριο βαθμό» (23,9%).

ΣΕΒΕ: Χρειαζόμαστε μια δυναμική ΔΕΘ

Βασικό αναπτυξιακό πυλώνα της οικονομίας, που όμως χρήζει βελτίωσης και αναβάθμισης, χαρακτηρίζει τη ΔΕΘ ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων. «Οι διεθνείς εκθέσεις αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα εργαλεία για εμάς που επιχειρούμε στις διεθνείς αγορές. Συνιστούν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να προωθήσουμε τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας σε στοχευμένο κοινό και να έρθουμε σε επαφή με δυνητικούς και υφιστάμενους πελάτες και συνεργάτες. Η αφετηρία των νέων συνεργασιών βρίσκεται στις εκθέσεις. Στη δική μας περίπτωση, η ΔΕΘ παίζει έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην επιχειρηματική ζωή της πόλης και της Βόρειας Ελλάδας εν γένει, και γι’ αυτό είναι εξαιρετικά σημαντικό να τη στηρίζουμε όλοι οι φορείς που εκπροσωπούμε τον επιχειρηματικό κόσμο», δηλώνει στην Οικονομική ο πρόεδρος του ΣΕΒΕ, Συμεών Διαμαντίδης. Προσθέτει όμως ότι «αναμφίβολα επιδέχεται βελτίωσης και αναβάθμισης, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη διεθνοποίησή της, αλλά –όπως όλες οι σημαντικές εκθέσεις– αποτελεί βασικό αναπτυξιακό πυλώνα της περιφερειακής οικονομίας. Μια γρήγορη βόλτα στις μεγαλύτερες εκθέσεις της Ευρώπης και του κόσμου, όπως η Sial και η Anuga, μπορεί να μας πείσει για τη συνεισφορά τους στην τοπική οικονομία. Θεωρώ πως χρειαζόμαστε μια δυναμική ΔΕΘ ιδιαίτερα σε περιόδους όπως αυτή που διανύουμε, όπου καταγράφονται μεν εξαιρετικές εξαγωγικές επιδόσεις, επικρατούν δε εξαιρετικά ασταθείς συνθήκες σε παγκόσμιο επίπεδο».

Εξαγωγές: Ο στόχος του 25% του ΑΕΠ, ο πληθωρισμός και το ασταθές διεθνές περιβάλλον

Ποιοι παράγοντες όμως επηρεάζουν την πορεία των εξαγωγών; Η εξωστρέφεια των ελληνικών επιχειρήσεων είναι βαθύτερο ζήτημα, με κυρίαρχο ρόλο αυτόν της ρευστότητας. Το οικονομικό επιτελείο εκτιμά ως πολύ σημαντική την επενδυτική βαθμίδα της χώρας, καθώς θα βοηθήσει να διευρυνθεί ο κύκλος των εταιρειών που μπορούν να δανειστούν. Σήμερα εκτιμάται ότι στην κατηγορία αυτή υπάγονται μόνο 45.000 από τα περίπου 280.000 επιχειρηματικά ΑΦΜ. Το 2021 πάντως οι ελληνικές εξαγωγές σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ, κλείνοντας στα 39,89 δισ. ευρώ.

«Τους τελευταίους μήνες βλέπουμε τις εξαγωγές να σπάνε κάθε ρεκόρ και να πλησιάζουν όλο και πιο κοντά στον στρατηγικό στόχο εξωστρέφειας (εξαγωγές αγαθών ως ποσοστό του ΑΕΠ) που έχουμε θέσει στον ΣΕΒΕ σε 25% και τον οποίο πιστεύουμε πως θα πετύχουμε φέτος», τονίζει ο Σ. Διαμαντίδης. «Στο α΄ εξάμηνο του 2022, οι εξαγωγές ήταν αυξημένες κατά 39,8% συγκριτικά με το αντίστοιχο διάστημα του 2021. Ωστόσο, η επίδοση αυτή έρχεται σε μια περίοδο έντονων αναταράξεων, οι οποίες δύνανται να ανακάμψουν τον ρυθμό ανάπτυξης. Και σε καμία περίπτωση δεν μπορούμε να τις παραβλέψουμε. Οι διεθνείς εφοδιαστικές αλυσίδες είναι ακόμη υπό την επήρεια των διαδοχικών lockdown που επιβάλλονται σε χώρες της Ανατολής, όπου πραγματοποιείται το μεγαλύτερο μέρος της παγκόσμιας παραγωγής. Η δε όξυνση των σχέσεων Κίνας-ΗΠΑ μπορεί να προκαλέσει πολύ μεγαλύτερα μπλακάουτ στο διεθνές εμπόριο. Και όχι μόνο. Ουσιαστική λύση στη διαμάχη Ουκρανίας-Ρωσίας δεν φαίνεται στον ορίζοντα και ο πόλεμος μαίνεται μετά από μισό χρόνο και χιλιάδες ανθρώπους να χάνουν τη ζωή τους. Το ενεργειακό πρόβλημα παραμένει δυσεπίλυτο και η Ευρώπη δείχνει ανομοιογένεια και διχασμό στην αντιμετώπισή του.

Συνέπεια όλων αυτών ο πληθωρισμός να εκτοξεύεται (πάνω από 12% τον Ιούνιο στη χώρα μας), με τις επιχειρήσεις προβληματισμένες και τις οικονομίες σε επιφυλακή. Όλα τα παραπάνω αποτελούν τροχοπέδη στη μεσο-μακροπρόθεσμη ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων. Ο Δείκτης Εξαγωγικών Προσδοκιών του ΣΕΒΕ σημείωσε τη χειρότερή του επίδοση στο α΄ εξάμηνο του 2022, αποδεικνύοντας την έντονη απαισιοδοξία των εξαγωγέων, η οποία προέκυψε κυρίως από τις διεθνείς και εγχώριες οικονομικές συνθήκες. Επομένως, δεν πρέπει να χαιρόμαστε με τα θετικά αποτελέσματα που έχουμε μέχρι στιγμής, αλλά να κοιτάξουμε την επόμενη μέρα. Αρχικά, πρέπει να βρεθεί μια λύση στην ενεργειακή κρίση και να υποστηριχτούν οι επιχειρήσεις τόσο σε ό,τι αφορά τη διατήρηση του κόστους σε χαμηλά –κατά το δυνατόν– επίπεδα όσο και τη διασφάλιση της απρόσκοπτης λειτουργίας των εργοστασίων. Σε πιο στρατηγικό επίπεδο, πιστεύω πως το σημείο-κλειδί στην ενίσχυση της εξωστρέφειας είναι η διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης. Πρέπει να εντοπίσουμε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις που πληρούν τις προϋποθέσεις για διεθνή δραστηριότητα, να τις εκπαιδεύσουμε, να τις ενημερώσουμε, να τις προετοιμάσουμε και να τις βοηθήσουμε να βγουν στον στίβο των διεθνών αγορών, έχοντας πάντα τον ΣΕΒΕ στο πλευρό τους ως σύμμαχο. Τέλος, θεωρώ ύψιστης σημασίας τον μετασχηματισμό των εξαγωγικών επιχειρήσεων σε θέματα τεχνολογίας και πράσινης επιχειρηματικότητας», εξηγεί ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εξαγωγέων.

Ο ρόλος του μακεδονικού σήματος

Όσον αφορά την πορεία και τον ρόλο του μακεδονικού σήματος «Μ MACEDONIA THE GREAT», μια πρωτοβουλία του ΣΕΒΕ, που μπορούν ατελώς να χρησιμοποιούν οι επιχειρήσεις-μέλη που δραστηριοποιούνται στις τρεις Περιφέρειες της Μακεδονίας, ο Συμεών Διαμαντίδης επισημαίνει πως: «Η ιστορία και η παράδοση της Μακεδονίας είναι μοναδική και είναι γνωστή σε όλους τους καταναλωτές του κόσμου. Κι αυτό είναι κάτι που δεν το έχουμε κεφαλαιοποιήσει. Το μακεδονικό σήμα έρχεται να καλύψει ακριβώς αυτό το κενό και να βοηθήσει τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται στη Μακεδονία να προωθηθούν ακόμη περισσότερο στις διεθνείς αγορές. Δημιουργείται μια νέα ταυτότητα, η οποία συνδέει τον ευλογημένο αυτόν τόπο με όλα τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ιστορικής Μακεδονίας. Θα ήθελα, βέβαια, να τονίσω πως το μακεδονικό σήμα δεν είναι περιουσιακό στοιχείο μόνο του ΣΕΒΕ, αλλά όλων των Ελλήνων. Πρόκειται για ένα συλλογικό σήμα, η κατοχύρωση του οποίου έγινε με βάση την ευρωπαϊκή νομοθεσία στο Αλικάντε της Ισπανίας και το οποίο περιμένουμε να αγκαλιαστεί από όλες τις επιχειρήσεις των τριών Περιφερειών της Μακεδονίας, της Δυτικής, της Κεντρικής και της Ανατολικής. Δικαίωμα χρήσης θα έχουν αποκλειστικά και μόνο τα μέλη του ΣΕΒΕ που παράγουν στις τρεις Περιφέρειες της Μακεδονίας μας. Οι κάτοχοι του σήματος θα μπορούν να το χρησιμοποιούν σε όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους, σε όλα τα επικοινωνιακά μέσα που διαθέτουν, σε επιστολόχαρτα, σε συσκευασίες και στις προωθητικές τους καμπάνιες. Στο προσεχές διάστημα θα ξεκινήσουμε μια σειρά δράσεων για την προβολή και την προώθηση του σήματος σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Η αρχή θα γίνει στην 86η ΔΕΘ, όπου θα λειτουργήσει το περίπτερο του Μακεδονικού Σήματος (περίπτερο 11, κύτταρο 5) και όπου όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα μπορούν να λάβουν σχετικές πληροφορίες».