Κυριάκος Λουφάκης, προέδρος ΔΣ, Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας
Οικονομική Επιθεώρηση, Σεπτέμβριος 2022, τ.1022
86Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΚΘΕΣΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
«Έχουμε ήδη ξεκινήσει και τρέχουμε. Αν σκεφτούμε ότι το 2015 δεν γνωρίζαμε τι είναι νεοφυής επιχείρηση, ότι ούτε τολμούσαμε να σκεφτούμε την έλευση ερευνητικών κέντρων σαν της Pfizer στην Ελλάδα, είναι προφανές ότι τουλάχιστον είναι στο χέρι μας να συνεχίσουμε».
Όλο και πιο συχνά τον τελευταίο καιρό ακούγονται νέα και θετικές ειδήσεις σχετικά με την καινοτομία στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης. Είναι τυχαία γεγονότα; Ή πραγματικά κάτι έχει αρχίσει να αλλάζει;
Η χώρα τα τελευταία χρόνια έχει υποστεί μια μεγάλη μεταβολή. Η τεράστια κρίση που ξεκίνησε το 2008 είχε και θετικά αποτελέσματα. Κυρίως άλλαξε τον τρόπο σκέψης μας και τη νοοτροπία μας. Αντιληφθήκαμε ότι βιώσιμη ανάπτυξη στηριζόμενη αποκλειστικά στην κατανάλωση –και μάλιστα με δανεικά, όπως γινόταν από το 1980 και μετά– δεν νοείται. Το πληρώσαμε αυτό με μείωση των εισοδημάτων μας, με τη μετανάστευση των καλύτερων μυαλών μας στο εξωτερικό, με κοινωνικές αναταραχές, με την άνοδο του λαϊκισμού και σχεδόν με την έξοδό μας από τη ζώνη του ευρώ. Όλα αυτά, όμως, μας οδήγησαν στην αλλαγή της νοοτροπίας μας. Συμμαζέψαμε τα οικονομικά μας, δημιουργήσαμε ισχυρές συμμαχίες, διορθώνουμε το brand name Ελλάδα και προσελκύουμε σε πρωτοφανή ρυθμό άμεσες ξένες επενδύσεις.
Για να γίνει αυτό χρειάζεται να εκμεταλλευτούμε τα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα. Το σημαντικότερό μας τέτοιο πλεονέκτημα είναι το ανθρώπινο δυναμικό. Οι νέοι μας που έφυγαν στο εξωτερικό τα προηγούμενα χρόνια διαφήμισαν με τις ικανότητές τους τη χώρα μας. Το φαινόμενο του brain drain έχει και θετικές πλευρές. Επέτρεψε αυτούς που φύγανε να ασχοληθούν με τα της επιστήμης τους, επιμορφώθηκαν περαιτέρω και δικτύωσαν την ελληνική πραγματικότητα με τα διεθνή κέντρα. Οι επενδύσεις στην οικονομία της γνώσης από την Pfizer, τη Deloitte, την Accenture, την Deutsche Telecom, την Team Viewer, τη Cisco κ.ά. στη Β. Ελλάδα μόνο τυχαίες δεν είναι.
Είναι όλα καλά; Όχι, δεν είναι. Στην περιοχή μας λείπουν υποδομές που θα υποδεχθούν τέτοιου είδους επενδύσεις. Γι’ αυτό, η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας (ΑΖΚ) βρίσκεται στην καρδιά των προσπαθειών ανάπτυξης φυσικών υποδομών υποδοχής επενδύσεων καινοτομίας στη Β. Ελλάδα, όπως το ThessINTEC και ο Θύλακας Υποδοχής Καινοτόμων Δραστηριοτήτων στον τομέα της Αγροδιατροφής. Οι υποδομές αυτές σε συνδυασμό με προϋπάρχουσες δημιουργούν το κατάλληλο περιβάλλον για την εγκατάσταση καινοτόμων δραστηριοτήτων.
Πέραν τούτου, δημιουργούνται δομές ενθάρρυνσης και κατάρτισης νέων ανθρώπων με καινοτόμες ιδέες, όπως το OKThess, ο συνεργατικός χώρος που παρέχει η Αλεξάνδρεια Ζώνη Καινοτομίας, αλλά και διάφοροι ιδιωτικοί χώροι και θερμοκοιτίδες που προσφέρονται ως έτοιμοι, μοντέρνοι χώροι γραφείων. Παράλληλα υλοποιούνται πολλές δράσεις επιτάχυνσης νεοφυών επιχειρήσεων οι οποίες υπόσχονται βραβεία και πρόσβαση σε εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης, που η αλήθεια είναι πως δεν υπήρχαν πριν από μερικά χρόνια, ενώ συστήνονται νέες προσπάθειες VC στην πόλη.
Οι παραπάνω ενέργειες σκοπεύουν στη δημιουργία ενός οικοσυστήματος αυτοσυντηρούμενου, στο οποίο θα συνυπάρχουν οι μεγάλες εταιρείες μαζί με μια δυναμική κοινότητα νεοφυών εταιρειών που θα αξιοποιεί το ανθρώπινο ταλέντο και θα αξιοποιείται από την παρουσία τεχνολογικών leader στην περιοχή μας.
Ταυτόχρονα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα που δημιουργούνται. Για παράδειγμα, η έλευση μεγάλων εταιρειών στον τομέα του ΙΤ στην περιοχή μας έχει ήδη δημιουργήσει έλλειψη κατάλληλου προσωπικού. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε το πρόβλημα με τη δημιουργία μηχανισμών ενθάρρυνσης του επαναπατρισμού των νέων μας (brain gain), με την επανακατάρτιση ανθρώπων άλλων τομέων σε αυτούς που ζητούνται, με τη δημιουργία μηχανισμών προσέλκυσης εξειδικευμένου προσωπικού από τρίτες χώρες.
Να σημειωθεί εδώ ότι, ενώ πραγματικά έχουν έρθει σημαντικές επενδύσεις στον τομέα του ΙΤ στην περιοχή μας, δεν έχουμε δει να γίνεται το ίδιο σε άλλους τομείς. Γι’ αυτό επενδύσεις όπως αυτή της φαρμακοβιομηχανίας DEMO στη Θεσσαλονίκη, με τη δημιουργία ενός κέντρου αφιερωμένου στη σύνθεση καινούργιων χημικών/φαρμακευτικών ουσιών, είναι σημαντική και δείχνει τον δρόμο. Έχουμε εξαίρετο δυναμικό και σε μηχανικούς, γιατρούς, φυσικούς επιστήμονες κ.λπ., που επίσης πρέπει να αξιοποιήσουμε και να επαναπατρίσουμε.
Έχουμε σίγουρα πολύ δρόμο να διανύσουμε. Έχουμε όμως ήδη ξεκινήσει και τρέχουμε. Αν σκεφτούμε ότι το 2015 δεν γνωρίζαμε τι είναι νεοφυής επιχείρηση, ότι ούτε τολμούσαμε να σκεφτούμε την έλευση ερευνητικών κέντρων σαν της Pfizer στην Ελλάδα, είναι προφανές ότι τουλάχιστον ξεκινήσαμε. Είναι στο χέρι μας να συνεχίσουμε. Η ΑΖΚ είναι ένας οργανισμός ομπρέλα, ένας facilitator που συμμετέχει σε όλα όσα αναφέρθηκαν προηγουμένως, στη δημιουργία υποδομών, στην ενθάρρυνση προσπαθειών για τη δημιουργία νέων κέντρων, στην ενθάρρυνση των νεοφυών επιχειρήσεων, και προσπαθεί να δημιουργήσει δράσεις για την προσέλκυση, επανακατάρτιση και αξιοποίηση του ανθρώπινου δυναμικού.
Μπορούμε να ονειρευόμαστε την περιοχή μας σε λίγα χρόνια ως ένα μεγάλο περιφερειακό hub καινοτομίας. Παρόλες τις πολλές απειλές, κυρίως από το διεθνές περιβάλλον, η περιοχή μας δουλεύει σωστά στην προσπάθεια αξιοποίησης του ανθρώπινου δυναμικού της.
